Clathrus archeri es un campairòl de la familha dels Phallaceae, e tanben es conegut coma la man del diable o l’estela del diable o encara l’estela ròia. La siá origina es australiana o benlèu de Nòva Zelanda. Pendent lo començament es tot barrat e sonque de color blanca mas, puèi se dubrís e a de braces que semblan de tentaculs e ofrís una imatge fenomenala.
Pòt èsser trapat pendent l’estiu e l’automne en de bòsques umits: la siá odor arrestarà totjorn los umans de la manjar; malgrat aquò i a de cercaires que dison que pòt èsser manjada pendent lo començament de la siá vida, quand sembla un uòu redond. Mas d’autres avertisson d’o far pas!
Pòt semblar plan una estela de mar ròia o tanben un campairòl de defòra de la planeta. Amb d’imaginacion òm pòt tanplan veire la man del diable o un benlèu pofre. Malgrat que n’i a que dison qu’es originari de l’illa de Tasmània, arribèt a Euròpa pendent la primièra guèrra mondiala. Ne seriá arribada per d’espòras suls pès dels cavals australians qu’arribèron a l’estat francés. Un autra origina seriá la lana arribada a la vila occitana de Bordèus pendent d’aperaquí la quita epòca.
Puèi se seriá espandit a travèrs d’Itàlia e Belgica. En la decada de 1960 ja seriá arribat als Pirenèus e uèi pòt èsser trapat en de regions coma Galícia e en Colòmbia, en America. Pendent lo començament es coma un uòu blanc o ròse que s’espandís amb d’entre 4 o 8 braces que remembran de tentaculs.
La siá odor es òrra. Semblariá qualqu’un gas o animal mòrt e aquò soslinha que se pòt pas manjar. Se lo campairòl ven coma un uòu blanc pendent lo començament, puèi pòt arribar a far 3 cm de nautor e 4 o 5 d’amplor. Los braces dubèrts son ròis amb de tacas negras que fin, finala, tòmban sul tèrra e semblarián mai de pautas de crustacèu que non pas una planta.
Es un campairòl que pòt èsser trapat plan pendent l’estiu e l’automne, en de bòsques umits mas pas de conifèrs. Tanben pòt èsser agachat en de prats umits o prèp dels rius. Uèi lo jorn es un campairòl que s’espandís de mai en mai, que ja es arribat a totes los païses europèus e tanben als Estats Units e d’autras zònas d’America.
Una estrategia brica comuna
La siá estratègia per se reproduire es brica comuna dins çò dels campairòls pr’amor que la siá odor sembla de materia organica poirida. Aquela odor òrra sòna tota sòrta d’insèctes que creson que prèp i a un animal mòrt. La color dels braces e la siá imatge tanben provòcan l’arribada de mai e mai insèctes.
Pasmens, Clathrus archeri, per mercejar los insèctes, ofrís de noiridura amb fòrça sucre e aital aqueles tornan un còp e autre. Los insèctes, mai que mai de moscas, agantaràn d’espòras del campairòl e las dispersaràn per d’autres airals, luenh del campairòl maire. E pauc a cha pauc serà aital coma aquela espècia estonanta s’espandiràn de mai en mai pertot. De remembrar qu’un campairòl pòt èsser visitat per centenats d’insèctes de manièra annadièra e doncas vaquí la rason naturala del sieu succés reproductiu en de regions tant aluenhadas de la siá region d’origina en mens de 100 ans.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
