L’an 1907 esclatèt la Revòlta dels Vinhairons, un dels movements socials qu’an marcada mai l’istòria recenta del Lengadòc. Tot lo sector vinicòla, amb lo supòrt de tota la societat, se mobilizèt. Mas quines foguèron los motius que provoquèron los vinhairons a la revòlta?
L’excessiva preséncia de vins amb nauta dòsi de sucre al mercat, que prejudiciava la qualitat e l’imatge de tota la produccion, una granda casuda de prèses que cobrissián pas los còstes, una volontat clara de potenciar la quantitat sus la qualitat, e la dintrada al mercat dels vins argerians, provoquèron que lo sector vinicòla lengadocian exigiguèsse una regulacion qu’assegurèsse la viabilitat de las espleitacions agràrias e que limitèsse la produccion e assegurèsse la qualitat.
Tota aquela revòlta aguèt coma menaire destacat Marcellin Albèrt, un pichon productor nascut a Argelièrs l’an 1851. Dempuèi los setze ans aviá trabalhat en l’espleitacion familiala, e coneissiá l’estil de vida dels productors de vin. Èra estat conselhièr de la siá meteissa municipalitat, ont totes reconeissián las siás grandas qualitats per l’oratòria e la siá estimacion per la tèrra.
La siá lucha per la defensa del vin natural produsit amb de procediments tradicionals, en contra dels nomenats “vins falses”, comencèt l’an 1900. Marcellin Albèrt cresiá que los faussaris, los intermediaris e lo govèrn, amb las siás marridas praxis, menaçavan non solament los productors tradicionals, mas tot un estil de vida ligat al mond de las vinhas.
Pendent cinc ans recorreguèt las comarcas vinicòlas en ensajant de convéncer als vinhairons perque se jonguèsson en comitats o sindicats per defendre los interèsses dels productors e la lucha per cambiar la nòrma en favor dels vins de qualitat.
Un dirigent per aquela revòlta occitana
Mas lo sieu protagonisme arribèt amb la Revòlta de l’an 1907, e mai se la mobilizacion comencèt dos ans abans. Una importanta casuda de prèses, que menaçava la viabilitat de fòrça espleitacions provoquèt una primièra manifestacion que convoquèt quinze mila personas a Besièrs e Marcellin Albèrt redigiguèt la siá “Peticion de 1905”, ont se reclamava una defensa del vin natural e la volontat de contunhar amb d’accions, mobilizacions e caumas fins a aténher los sieus objectius. En aquel primièr document, qu’atenguèt quatre centas signaturas d’adesion, se reclamava l’unitat de totas las tèrras del Lengadòc per defendre lo sector del vin.
Sens responsa de la part del govèrn francés, pendent lo Febrièr de 1907, Marcellin Albèrt envièt un telegrama al primièr ministre Georges Clemenceau en remembrant l’insostenibla situacion dels vinhairons lengadocians e los efièches nocius per tot lo territòri.
L’abséncia de responsa governamentala desencadenèt la revòlta. Lo jorn 11 de Març de 1907, a Argelièrs, un grop de vinhairons del Menerbés, dirigits per Marcellin Albèrt e Elie Bernard fondèron lo Comitat de Defensa de la Viticultura, conegut popularament coma lo “Comitat d’Argelièrs”. Lo meteis Albèrt foguèt esculhit president.
Dempuèi d’Argelièrs foguèt organizada una marcha de vinhairons cap a Narbona per s’entrevistar amb una comission parlamentària. La reünion foguèt un fracàs e la meteissa delegacion dels vinhairons recorreguèt la vila en mostrant lo sieu malèsser e en cantant la cançon que venguèt l’imne del movement, “La Vinhairona” / “La Vigneronne”, qu’explica amb un caire revolucionari la misèria del moment.
Per Marcellin Albèrt lo movement deviá se basar en la proteccion dels vins naturals, e ensagèt evitar l’objectiu de jónher las reivindicacions amb d’autras de caire social o nacionalista occitan.
Après lo fracàs de Narbona, lo Comitat convoquèt de reünions de periodicitat setmanièra a las desparièras vilas lengadocianas, ont Marcellin Albèrt dirigissiá d’animats discorses als nombroses assistents. A Besièrs s’amassèron mai de cent cinquanta mila personas, a Carcassona unas dos cents cinquanta mila e a Montpelhièr sèt cents mila personas. De manifestacions nombrosas qu’agropavan tota la societat. Per difondre lors objectius e las siás mobilizacions comencèron a editar una publicacion, “Le Tocsin”.
Mas lo govèrn francés, en tement lo movement, envièt l’armada e detenguèron e empresonèron divèrses membres del Comitat. Marcellin Albèrt atenguèt escapar e arribèt a París, ont foguèt recebut pel primièr ministre Georges Clemenceau. Pendent la convèrsa, Clemenceau acceptèt qualques unas reivindicacions en escambi de frenar las protèstas.
Mas quina foguèt la responsa dels lengadocians cap a aquela reünion? Practicament Marcellin Albèrt foguèt considerat coma un traïdor a la causa dels vinhairons. Lo meteis govèrn insinuava un cobrament acceptat per Albèrt (vertadièrament solament foguèsson cent francs per pagar lo viatge de retorn a Narbona a fins del mes de Junh). Los sieus companhs acceptèron pas lo sieu plan per desconvocar las mobilizacions e consideravan la siá accion coma una traïson als abitants del Lengadòc.
De Narbona partiguèt a Montpelhièr ont foguèt empresonat, benlèu mai per èsser segur dins la preson que per aver comés qualqu’un delicte. En vesent perilhar la siá vida, partiguèt a Algèria ont contunhèt ligat al mond del vin (curiosament Albèrt aviá criticadas las importacions massivas de vin argerian que creavan una competéncia desleiala als lengadocians).
Sens sòus, tornèt a Argelièrs ont l’avián gaireben desbrembat e ont moriguèt l’an 1921. Malgrat lo sieu descrèdit final, fòrça vilas occitanas an consacrada qualqu’una carrièra o qualqu’una plaça a Marcellin Albèrt.
Dins lo sieu legat, lo govèrn francés prenguèt una sèria de mesuras legalas per protegir los vinhairons tradicionals dels especuladors e dels vins de marrida qualitat, qu’atenguèron vertadièrament bona part dels objectius de lo sieu movement. Lo govèrn francés definiguèt exprèssament lo vin “coma una bevenda provenenta exclusivament de la fermentacion del chuc de most fresc”, e establiguèt de contraròtles de qualitat e enebiguèt las falsificacions.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
