Dinc adara la comunautat scientifica qu’ei demorada totaument estonada pr’amor de la guèrra shens fin de la vèspa asiatica e las abèlhas de la mèu, que contunha enqüèra uei despuish l’arribada a Euròpa d’aquera vèspa asiatica, ua espècia envasiva que provoquè dejà hèra damnatge a l’abèlha de la mèu europèa.
Disem estonats pr’amor que las abèlhas de la mèu, aqueras criaturas plan aimadas per nosta espècia pr’amor qu’auhereishen deu mèu a l’òmi, que pateishen ua ataca permanenta e òrra de la vèspa asiatica que, se contunha coma atau, acabarà dab l’espècia. Pr’amor qu’ei plan conegut que quan las vèspas asiaticas atacan las abèlhas, aquestas ne’s pòden pas deféner e que’s moreishen totas quan son atacadas per vèspas. De raperar que las vèspas atacan purmèr, que copan lo cap de totas las abèlhas de la còlònia après, e, fin finau, que destruseishen l’abelhèr.
Mes, non tot ei enqüèra perdut. Un estudi navèth analisè com atacan las vèspas aus bordons, cosins genetics de las abèlhas, e balhè un espèr navèth, car, quan las vèspas atacan los bordons, la des·hèita de las vèspas asiaticas qu’ei segura. L’estudi qu’ei estat hèit per ua equipa de cercaires de l’Universitat anglesa d’Exeter, e que descobrín que l’espècia de la vèspa asiatica, tanben coneguda dab lo nom scientific de Vespa velutina, ne pòt pas arren har contra la defensa deu bordon europèu o Bombus terrestris.
La prumèra espècia envasiva
Que cau raperar que la vèspa asiatica estó lo prumèr insècte classat coma espècia exotica envasiva en Euròpa. Qu’ac calèva har après l’expansion rapida d’aquera espècia per l’èst d’Asia, mes tanben en Euròpa après la soa arribada en 2004.
La vèspa asiatica que ganha, cada annada, 78 km de territòri mei segon la region, pr’amor que s’adapta plan au medeish, e a ua tassa de creishença excepcionau. La reina de vèspa asiatica, en mei d’aquò, que pòt volar granas distàncias en solament un dia. Qu’ei plan mauaisit trobar lo nis, e un còp aquò hèit, qu’ei plan perilhós entà l’òmi l’atacar, pr’amor que la soa picadura ei plan perilhosa entà l’ester uman se la pateish mei d’un còp.
Las abèlhas domesticas europèas qu’an patit grans massacres davant l’ataca de la vèspa asiatica. E enqüèra n’ei pas conegut se las vèspas atacan o pas d’autas espècias d’insèctes e çò que’s debanè. La vèspa asiatica manja tota sòrta d’insèctes, tanben abèlhas de la mèu. Dinc adara, la batalha au demiei de las dus espècias que balhè la victòria tostemps a la vèspa asiatica, e los cercaires qu’èran inquièts pr’amor qu’açò poiré provocar la soa extincion.
Totun, los cercaires examinèn los bordons quan èran atacats per vèspas asiaticas. E l’estonament estó gran après descobrir que los bordons ganhan tostemps la batalha. L’estudi qu’estó realizat en 12 lòcs de Galícia, la comunautat autonòma mei orientau de l’estat espanhòu.
La tactica usada peus bordons qu’ei se lançar suu sòu quan son atacats per vèspas asiaticas e acerà qu’atacan las vèspas. Suu sòu las vèspas demoran shens defensa possible, pr’amor que pòden pas utilizar aciu lo lor hisson. E lo bordon quiò que’u pòt usar suu sòu. Pr’açò ganhè totas las batalhas contra la vèspa asiatica.
Los cercaires qu’estudièn mei de 120 batalhas au demiei de bordons e vèspas asiaticas. E que demorèn estonats, pr’amor que los bordons ganhavan tostemps las vèspas. Totun, la soa cresissença coma colonias, que demorè arrestada pr’amor de la preséncia de vèspas asiaticas au lòc. Aquò que vòu dire que tanben provòcan damnatge ad autes insèctes maugrat non pas ganhar la batalha.
Los cercaires ne saben pas enqüèra perqué ei atau, mes que poiré estar ua hèra bona notícia, pr’amor qu’aqueths insèctes poirén estar la prumèra linha de defensa contra la vèspa asiatica e ajudar atau a sauvar autas espècias, coma l’abèlha de la mèu. Totun, tanben qu’ei vertat que mantun bordon estó devorat tanben per vèspas asiaticas quan son luenh de l’abelhèr.
Que cau raperar tanben que la vèspa asiatica tanben minja nèctar de flors e donc qu’ei concurréncia dirècta de l’abèlha de la mèu, en mei de l’atacar entà la minjar. La vèspa asiatica qu’espèra en tot volar l’abèlha de la mèu quan aquesta reculheish nèctar d’ua flor, e puish l’ataca entà la devorar. Mes adara, los cercaires disen que cau produsir mei de bordons se volem sauvar, fin finau, l’abèlha de la mèu. E aquò qu’ei dejà un bon senhau sus qué har despuish adara se volem sauvar aquera beròja espècia domestica europèa.
La Redaccion
Cronica d’aguest article sus l’espaci Natura de Ràdio País : https://soundcloud.com/radio-pais/natura-la-guerra-de-las-abelhas?in=radio-pais/sets/natura
