LA FÀCIA DE PAU MAI MAI CLARA
Una còla internacionala de cercaires creèt çò que poiriá èsser la fàcia de l’ominid Pierolapithecus catalaunicus, tanben conegut coma Pau. Lo procés amb de tomografia computada cambièt la desformacion de la fàcia de l’ominid pr’amor de la fossilizacion. La resulta foguèt publicada al numeric Proceedings of the National Academy of Sciences.
Los cercaires èran de l’American Museum of Natural History e de l’Institut Català de Paleontologia Miquel Crusafont (ICP). L’estudi confirmèt que Pierolapithecus foguèt lo darrièr ancessor comun d’umans e grands monards. Lo procés de recreacion se debanèt gairebn 20 ans aprés la descobèrta de l’ominid catalan a Hostalets de Pierola (parçan de l’Anòia, en Catalonha).
Un fossil amb istòria
Las rèstas fossilas de Pau foguèron descobèrtas en l’an 2002 a Can Mata, en Hostalets de Pierola. I foguèron trapats 83 tròces d’un individú adult d’ominid que balhèt nòm a un nòu genre e una nòva espècia ominida: lo de Pierolapithecus catalaunicus. Dempuèi alavetz foguèt confirmat a nivèl paleontologic internacional que Pau èra una espècia clau a l’ora d’estudiar l’evolucion dels ominoidèus (d’umans mas tanben de grands monards actuals).
Pau aguèt un dessenh del cors ortograd, çò es drech, e aquò ajudèt plan d’autras espècias posterioras a l’ora d’evolucionar vèrs l’uman actual. Pau foguèt arboricòl mas tanben podiá marchar a quatre pautas sus las ramas malgrat que podiá pas i marchar cossí fan uèi d’orangotans o de gibons.
Pau ajudèt a bastir e recrear tot un environament e epòca mas èra estat sospechat que lo cran patiguèt cèrtas desformacions pr’amor de la fossilizacion. Caliá doncas conéisser cossí foguèt la fàcia de Pau e pr’açò una còla internacionala de cercaires creèt un modèl 3D que cambièt aquela desformacion faciala.
La tòca èra comprene cossí foguèt la fàcia de Pierolapithecus mas tanben bastir una istòria evolutiva de la fàcia dels ominids, çò diguèt Sergio Almécija, de l’American Museum of Natural History (AMNH) e associat a l’Institut Català de Paleontologia Miquel Crusafont (ICP).
Aital, segon los cercaires “ la forma de la siá fàcia es desparièra de la dels gorillas, orangotans e chimpanzés actuals mas pensam que es plan semblable a la del darrièr ancessor comun d’aqueles grands monards e l’èsser uman”. En mai d’aquò, los cercaires creson ara que los ilobatids, lo grop de monards qu’includís los gibons e los siamangs, mai pichones que los ominids actuals, aja coma origina un ancessor màger.
La nòva fàcia de Pierolapithecus es mai nauta damb trucs pels uèlhs e lo nas pus dreches. “Pierolapithecus balha encara d’informacion scientifica 20 ans aprés la siá descobèrta. E pensam qu’encara pòt balhar qualcunas suspresas, çò diguèt David M. Alba, Director de l’ICP”.
L’especimèn trapat, Pau, foguèt un adult mascle que visquèt fa 12 milions d’ans pendent lo Miocèn. Foguèt trapat a Can Mata en un depaus fossil de primats del Vallès e Penedès, dos parçans tanben catalans. Un luòc que tanben balhèt la descobèrta d’autres doas espècias ominoidèas coma Jordi (Hispanopithecus laietanus) o Lluc (Anoiapithecus brevirostris).
Segon aquel registre fossil, los ominoidèus s’espandiguèron per Africa fa aperaquí 16 milions d’ans aprés venir una familha pro divèrsa fa 20 milions d’ans. Puèi, fa 8 milions d’ans, migrèron vèrs Eurasia, Pendent la fin del Miocèn, lo linhatge uman nasquèt en Africa e puèi s’espandiguèt per tota la planeta. Los monards antropomorfes, totun, demorèron mai e mai isolats pr’amor del clima e cambièron fins a la sieuna distribucion actuala en Africa tropicala e sud-èst d’Asia.
La Redaccion
