Qualcunes dels pus òrres chaples que patiguèron – e qu’encara patisson malgrat qu’uèi pas tan sovent – fòrça espècias de la fauna mondiala, foguèron las patidas per d’animals marins o de còsta. Entre aquestas i a las patidas per plusors espècias de fòcas mas tanben de lops, leons e elefants marins.
Es de totes donegut (almens pels pus vielhs) qu’en cèrtas regions de la planeta, coma la còsta mediterranèa, la preséncia de fòcas foguèt nauta fins almens l’an 1950. Aquò causa suspresa e estonament entre las generacions pus joves, pr’amor que restacan l’abitat d’aquel tipe de mamifèr marin amb l’Artic e pas amb la mar Mediterranèa.
Mas aquò es çò que daissèt l’sitòria naturala d’aquel tipe d’animals per rapòrt a l’òme durant las darrièras decadas. Saber que i aviá de fòcas sovent que podián èsser plan espepissadas a la còsta occitana e provençala, catalana e malhorquina fins a la segonda mitat del sègle XXn es uèi estonant.
Çò de meteis se debanèt en gaireben totas las còstas de la planeta, dempuèi America fins a Africa, encara mai enlà per de fòcas e tanben de lops marins fins a la sieuna proteccion legala pendent la fin del sègle XXn.
Car pendent los sègles XVIIIn, XIXn, e XXn los vaissèls arrribavan a una illa ont i aviá benlèu milions d’especimèns d’aquelas espècias e desbarcavan amb la tòca d’aucir amb de còps de pal al cap a centenars de milièrs d’individús d’aquela espècia en sonque 24 oras. La resulta ne foguèt poder descriure uèi qualcunas de las piègers imatges que l’istòria naturala daissèt sus las abitudas dels umans, aquela espècia tan aimada per totes los animals e plantas del mond.
Lo lop marin australian (Arctocephalus pussilus) tanben conegut en aquel continent amb un nòm pròpri e singular – fòca de pèl brun – es, malgrat la nòm, una espècia de fòca qu’encara pòt èsser trobada a la còsta pus meridionala e orientala australiana. Es plan restacada amb la fòca bruna africana mas la diferéncia legislativa entre una e autra es estonanta: en Austràlia son plan protegidas e pòdon jamai èsser aucidas o caçadas. En Africa del Sud e Namibia, pasmens, encara son chaplats milièrs d’especimèns de biais annadièr per colpa de la pesca industriala.
Lo lop marin es la màger fòca que i auèi lo jorn a la planeta. Lor cap es grand e an d’aurelhas plan visiblas. Los pèls de la boca tanben son plan longs e lor pés depend de la sosespècia. Los especimèns africans son en la sieuna majoritat màgers que los individús australians, que pòdon arribar als 2,2 mètres de longor los mascles e un pés de fins a 280 kg. Per contra, las femes, fan 1,8 mètres de longor de mejana e an un pés de fins a 110 kg.
D’animals plan secutats
Lo lop marin australian foguèt plan secutat e plan caçat per l’òme blanc australian fins a fa mens d’una generacion, car la lei protegiguèt l’espècia sonque dempuèi la decada de 1990. La sieuna color generala es grisa e bruna e los mascles son plan mai escurs que las femes. Los pichons encara son totes negres e sonque començan a cambiar lor color de pèl aprés los 3 o 5 meses de vida.
L’abitat del lop marin australian s’espandís al long de l’Estrech de Bars, en quatre illas de la còsta de l’estat de Victòria e tanben en Austràlia del Sud. Tanben i a encara qualcunas colonias en Tasmania. Es un tipe d’animal que cambia lo luòc ont viure sovent e pr’açò los cercaires creson que lo sieu abitat foguèt plan màger fins al sègle XXn.
Los lops marins preferisson mai viure en d’illas rocosas o de platjas amb de pèiras e pas amb de sabla. Benlèu pr’amor que la nautor pòt salvar mai d’un individú dels predators. Es pas comun (mas pas impossible) trobar uèi de grops de colonias de lop marin en d’airals amb de sabla. Lor abitat general es marin, çò que vòl dire que los animals son mai sovent en l’aiga qu’en aquelas illas. Totun, se’n van pas gaire luenh de las meteissas e lo recòrd jamai registrat foguèt de 160 km, un fenomen rar.
La dièta dels lops marins tanben es desparièra segon la region. En Africa la sieuna noiridura basica es lo peissum. En Austràlia, per contra, los calamars e los pofres, de peissum e encara divèrsas espècias de crustacèus de la còsta. De remembrar que qualcunas sosespècias, coma l’australiana pòdon dintrar a la mar e nadar fins a mai de 200 mètres de prigondor de biais normal. Totun, la mejana generala es d’aperaquí 120 mètres de prigondor, que tanben es estonant.
Uèi, en Austràlia, e sens patir ja l’òrra caça dels umans, lo lop marin australian es caçat tanben per de predators òrres, coma la làmia blanca, l’òrca, l’elefant marin o encara d’autras espècias de làmia pas tan grandas. En Africa tanben son atacats per de chacals, de leons, e d’iènas, mas al continent australian, franc de l’òme, an pas cap predator terrestre natural.
Plusors estrategias per subreviure
Los lops marins son una espècia plan intelligènta. Son mamifèrs marins e doncas utilizan divèrsas estrategias per fugir e se salvar dels predators. Aprés annadas d’estudi, los cercaires poguèron confirmar qualcunas d’aquestas; nadar dins de grands grops, far pas gaire brulh quan son en l’aiga, fugir en plusors direccions per provocar confusion als predators, nadar rapid fins a l’illa ont an la colonia o encara far divèrses movements corporals per evitar la nhacada de las làmias.
Aquesta espècia es plan sociala e l’usatge de mai d’un crit per avisar que i a fòrça noiridura o que i a un predator a la mar es comun. Los crits dels lops marins femes, a mai, son plan importants pels pichons, qu’aprenon a reconéisser lo crit singular de la sieuna maire aprés la marcha d’aquesta a la mar per pescar durant jorns. Se lo pichon reconeis pas la sieuna maire entre centenars de pichons e de maires tot es perdut e sobreviurà pas.
Los mascles, per contra, e quan son en defòra de l’aiga, tanben cridan fòrça, mas aquò es la resulta d’una creissença del nivèl ormonal de testosterona qu’a coma tòca provocar l’arribada de plusors femes per formar un grop de reproduccion (o arem) o per arrestar l’arribada d’autres mascles al luòc, pr’amor que, se aquò arriba, i aurà una forta lucha que pòt venir mortala.
Uèi lo jorn las colonias de lop marin australianas an una mejana d’entre 500 e 1000 individús. Fa mens d’un sègle podián arribar a centenars de milièrs d’especimèns, I a pas de frontièras entre los grops vesins e mens encara a la mar. E la libertat de cambiar de luòc la colonia es totjorn totala. Sonque depend dels predators.
En octubre, cada an los lops marins patisson lo zèl e los mascles s’amassan en defòra de l’aiga per crear un territòri pròrpri. Un còp aquò ganhat, manjaràn pas mai fins al mes de novembre o desembre e o tornaràn a far aprés copular. Pas abans. Las femes arriban aqueles meses e tanben bastisson un territòri sul sòl, malgrat que mendre que lo de los mascles.
Quan lo territòri es mai prèp de l’aiga, lo mascle a mai d’escasenças de se reproduïre. D’efièch lo 82% dels mascles qu’an un territòri prèp de l’aiga pòdon copular. Los que demòran luenh de l’aiga pòdon pas gaireben jamai se reproduïre (son los mens fòrts). Aprés la copula, la gestacion pòt demorar plan una pauc mens d’un an.
La maire es la sola que noirirà lo pichon lop marin recent nascut. Mas per i menar de noiridura cal tornar a la mar e sovent tornan pas abans d’una setmana. Quora tornan, las maires reconeisson los pichons pr’amor del crit e de l’odorat. Quora son a l’aiga los pichons jògan amassa fins als 4 o 6 meses de vida.
De soslinhar qu’es una espècia qu’a una paur òrra de l’òme. Foguèron chaplats entre 1798 e 1825 de biais massiu. La sieuna caça legala finiguèt en 1923 e sonque foguèron protegits en 1990. Benlèu lo remembre de çò que fasiá nòstra espècia es encara recent.
Uèi la contaminacion marina, de peissum amb de poison e lo cambiament climatic son de grèvas menaças que patís questa espècia. La pesca industriala encara uèi aucís de lops marins per accident e la sieuna populacion globala son d’animals plan lents sul sòl mas tot çò de contràri quora son a l’aiga. Pòdon demorar dins de la meteissa fins a 8 minutas sens alendar e lor velocitat es alara estonanta per rapòrt a la de l’òme.
Los cercaires creson qu’en 2024 i auriá aperaquí 100.000 individús en Austràlia e 150.000 en Africa. La diferéncia, totun, es gigantassa quora parlam de la caça actuala umana, car en Africa son aucits mai de 85.000 individús de biais annadièr e en Austràlia lor caça es illegala.
Per ansin, es mai natural veire de lops marins amb 25 o mai ans d’edat en Austràlia pr’amor que lor espèr de vida es de 25 ans. En Africa, pasmens, i arriban pas sovent car son caçats totes los ans la majoritat dels especimèns de totas las colonias de lop marin qu’encara i a uèi lo jorn.
Los protegir mai dels rets dels pescadors industrials en Austràlia e enebir la sieuna caça en Africa poiriá menar aquesta polida espècia de mamifèr marin a la sieuna salvacion lèu. I a mai d’escasenças en Austràlia qu’en Africa, pr’amor de la proteccion legala, çò que demòstra, tornarmai, que protegir amb de leis la fauna e la flòra de la planeta es sonque lo començament vèrs la recuperacion d’una espècia.
Amb aquò n’i a pas pro, mas se aquò arriba pas jamai es segur que l’espècia sobreviurà pas. E es la nòstra obligacion morala de los protegir e los suenhar. Car son los nòstres fraires al mond.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Fotografia principala: Ranghild & Neil Crawford
