Antòni Fabre d’Olivet foguèt un filosòf occitan, nascut a Gange (Erau) l’an 1767, que consacrèt la siá produccion literària a l’estudi religiós, e que, malgrat l’importància qu’aguèron las siás opinions en la siá epòca, es ongan fòrça desconegut.
Los sieus dos libres principals foguèron “La langue hébraïque restituée” (“La lenga ebraïca restituida”) (1816) e l'”Histoire philosophique du genre humain” (“Istòria filosofica del genre uman”) (1824). Lo primièr recebèt de fòrtas criticas sustot dels filològs per la traduccion realizada de determinadas frasas e paraulas de l’ebrèu, e qualques teorias sus la formacion e desvolopament d’aquela lenga en aquel moment practicament desapareguda en lo domeni parlat. Compren tanben una interessanta traduccion al francés e interpretacion dels dètz primièrs capítols del “Sepher” (lo “Libre de la Creacion”, una òbra esoterica josieva amb fòrça referéncias a la Cabala).
En lo segond, l’escrivan ofrís una recerca sus l’evolucion de las pensadas religiosas e tanben politicas de l’Umanitat, amb la peculiara e fòrça coneguda en aquela epòca “Teoria de las tres poténcias”, qu’aurián dirigida l’istòria umana e que serián lo destin, la volontat del meteis òme e la Providéncia (la divinitat). Dins del libre trobam qualques consideracions sus las raças (blanca e negra), lors originas e lors importàncias dins de l’istòria umana que serián fòrça discutiblas. Expausa tanben qu’al començament l’Umanitat viviá jos un matriarcat, mas que la reaccion dels òmes contra aquela dominacion femenina foguèt fòrça violenta e provoquèt la subordinacion de las femnas amb una societat maschista.
De familha calvinista
Antòni Fabre d’Olivet foguèt fòrça influenciat per las siás originas familialas; qualques ancessors sieus èran Uganauds (calvinistas) qu’avián patidas las persecucions religiosas catolicas. Existís tanben una evidenta influéncia maçonica e de l’illuminisme tan conegut pendent lo sègle XVIII. Mas la màger influéncia provenguèt de la filosofia de Pitagòras (una supausada filosofia secrèta de l’intellectual ancian grèc). En lo domeni personal, Julie Marcel, foguèt la siá “musa” que li inspirèt qualques unas de las siás teorias sus l’immortalitat de l’anima après la siá mòrt (1802).
Lo sòn d’aquel escrivan èra crear una nòva religion universala, que prenguèsse d’idèas de las filosofias mai importantas de l’istòria de l’Umanitat. Fondèt una secta neopitagorica amb d’estatuas de Moïses, d’Orfèu e los filosòfs grècs Pitagòras, Eraclit e Platon
Mas soniava tanben amb la resurreccion literària de la lenga occitana e es considerat coma lo primièr “renaissentista” occitan per la publicacion de “Poésies occitaniques du XIIIe siècle” (1803), amb de poèmas pròpris qu’assajava d’imitar l’estil dels trobadors mas en utilizant l’occitan de la siá epòca e “La langue d’Oc”, una istòria de la lenga occitana publicada l’an 1989. La siá vida, afectada pels eveniments de la Revolucion Francesa e l’Empèri Napoleonic, acabèt l’an 1825 a París.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm
