Las desparièras civilizacions del mond an devessit l’istòria en “d’èras” desseparadas per qualque eveniment istoric, que creava una distincion entre l’èra anciana (abitualament escura e negativa) e la nòva èra (positiva e d’espandiment).
L’èra crestiana o occidentala es la mai abituala al mond, en vigor a tota Euròpa, America e Oceania e a qualcunas ancianas colònias europèas d’Africa. Cossí totes coneisson, la desseparacion se basa en la naissença de Jèsus de Nazaret. Dionís “l’exigú”, lo monge encargat de situar l’an exacte (l’”Annus Domini”), decidiguèt après las siás recercas al sègle VIen que se produsiguèt 753 ans après la fondacion de Roma. Sabèm ongan que Dionís se confondèt per un minimal de quatre ans e un maximal d’uèch, se nos basam en la lista de governants que son nomenats a l’Evangèli biblic de Luc.
Fins al sègle VIen, al mond europèu occidental èra encara utilizat lo calendari roman. Las personas que visquèron l’an 1 de l’èra occidentala sabèron pas jamai que vivián en l’inici d’una nòva èra.
Justament los romans marquèron coma començament de lor èra l’ipotetica fondacion de Roma, amb la legenda del troian Enèas o dels bessons Romul e Reme coma fondators de la Vila Etèrna.
Los grècs comptavan lo temps en foncion de las Olimpiadas, periòdes de quatre ans. En acabar cada Olimpiada se celebravan los famoses Jòcs Olimpics. Sèm ongan a l’Olimpiada de París, vila que serà la sedença dels Jòcs l’an 2024, e dintrarem après en la de Los Angeles.
D’autres calendièrs
Los musulmans situan lo començament de lor èra, la nomenada “Egira”, lo viatge del Profèta Maomèt dempuèi La Mèca fins a Medina. Cal pensar que tota una civilizacion, amb mai de mil milions de personas, se regisson amb aquel sistèma.
Al Japon, lo temps se compta de manièra oficiala amb l’inici del reialme de l’emperaire. Mas aquel calendari es solament utilizat per l’administracion publica, e de domenis tradicionals. Lo mond economic japonés utiliza lo calendari occidental, per las dificultats que somet lo calendari tradicional. Imaginam qu’ieu devi pagar una quantitat d’argent lo vinten an del reialme de l’emperaire, mas que lo monarca morís l’an dètz-e-nòven. La data de tèrme del mieu deute arribariá pas jamai. Ajustar los tèrmes a de nòvas datas provocariá un caòs impressionant. Per aquela rason, l’economia japonesa usa mai lo calendari occidental.
E a la Republica “Democratica” Populara de Corèa (del Nòrd) marquèron coma començament d’una nòva èra, l’an 1912, per la naissença del fondator del regim comunista corean, Kim-il-Sung, venerat de manièra omnipresenta dins la societat nòrd-coreana.
Fin finala, los josieus son dels paucs pòbles que desseparan pas lo temps en d’èras. Lor calendari se basa en una sèria de chifras d’ans explicats en la Bíblia, sustot en los primièrs libres. L’an primièr seriá l’annada de la creacion del mond explicat al libre del Genèsi, e se seriá pas produsit cap d’eveniment qu’aja provocat lo besonh de marcar una nòva èra.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
