Una còla de cercaires daneses e suedeses a confirmat la tròba del cratèr d’un meteòr gigantàs que seriá tombat sus la superfícia de Groenlàndia fa aperaquí 58 milions d’annadas. Lo cratèr fa gaireben 31 quilomètres de diamètres e se troba situat jos lo glacièr de l’’Hiawatha, dins nòrd-oèst d’aquel territòri danés.
Per ansin, segon aqueles cercaires, lo cratèr (qu’es ja conegut amb lo nom de cratèr de l’Hiawatha) aguèt per causa principala la casuda d’un meteòr de fèrre d’aperaquí 1 km de diamètre que tombèt sus aquela region fa 58 milions d’ans, çò es sonque 8 milions d’ans après la casuda del meteòr Chicxulub, que provoquèt l’extincion dels dinosaures sus la Tèrra.
Una descobèrta malaisida
Pels cercaires, confirmar l’existéncia d’aquel cratèr trapat en 2015 foguèt pas brica facil: “Es estat plan malaisit de poder confirmar qu’èra lo cratèr d’un meteòr que tombèt sus la Tèrra e tanben ne trobar l’edat, çò diguèt Michael Storey, cercaire del Musèu d’Istòria Naturala de Danemarc. Es per aquò que, quand dos laboratòris scientifics de Suècia e Danemarc confirmèron a l’encòp son edat e sa morfologia après far servir diferents metòdes, ne foguèrem plan contents. E lo cratèr es plan mai ancian que çò que pensàvem”.
D’autre caire, per Gavin Kenny, cercaire del Musèu d’Istòria Naturala de Suècia, “foguèt una vertadièra suspresa de descobrir son edat. Ara, çò que cal far es confirmar quins efièches environamentals provoquèt pendent un periòde clau en l’istòria del desvolopament de la vida sus la Tèrra”. De remembrar que, per trobar l’edat d’aquel cratèr, los scientifics analisèron divèrsas parts del cratèr, lo glacièr e lo riu amb de 40Ar/39 Ar. Tanben estudièron lo zircòni de divèrsas pèiras trobadas dins l’airal.
“Plusors rius que tombavan del glacièr donèron de pèiras de sabla e de ròca que patiguèron de tras que nautas temperaturas fa 58 milions d’ans, çò diguèron los cercaires. Lo cratèr de l’Hiawatha entraïnèt un espandiment d’energia durant de milions d’ans plusors còps mai massís que l’energia que l’emet una bomba atomica. A aquela epòca, Artida èra cobèrta d’una selva temperada e i aviá fòrça fauna en aquel luòc. De temperaturas amb mai de 20 ºC èran la mejana abituala annadièra. Mas alara arribèt l’Hiawatha, sonque 8 milions après la desaparicion dels dinosaures, e aquò provoquèt tanben un cambiament gigantàs dins la biologia de nòstra planeta”.
“Malgrat que lo cratèr foguèsse descobèrt fa 7 ans, podiam pas confirmar son edat. E ara avèm ben capitat. Es fantastic, çò diguèt Nicolaj Kroj Larsen, de l’institut GLOBE de l’Universitat de Copenaga. Avèm vesitat l’airal mai d’un còp durant los darrièrs ans per culhir de pròvas restacadas amb lo truc que lo provoquèt aquel meteòr, mas avèm pas pogut confirmar son edat fins ara”. La confirmacion de l’edat del cratèr de l’’Hiawatha foguèt publicada dins lo numeric Science Advances.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
