DE DINOSAURES QUE DEMORAVAN EN D’ILLAS
La majoritat dels còps que pensèm en de dinosaures cresèm que demorèron plan sus un o mai d’un grand continent que i aguèt a la Tèrra en aquela luenha epòca. Es plan malaisit d’imaginar que i aguèt de dinosaures en pichonèlas illas tropicalas, car cossí serián arribats ailà ? Ara, un nòu estudi confirmèt que la fauna jurassica que i aguèt sus las illas tropicalas europèas foguèt plan divèrsa e cossí foguèt lo paisatge ont demorèron aquelas bèstias gigantas.
L’estudi foguèt realizat per una còla de cercaires de l’Universitat de Bristol que volguèt demostrar se la vida poguèt se desvolopar plan en çò qu’ara son las Illas Britanicas ara fa 200 milions d’annadas. Per aquò far estudièron de centenats de donadas dempuèi lo primièr còp que lo clima d’aquela region foguèt classificat d’un biais scientific amb de paluns del tipe que i a uèi lo jorn en Florida.
“Fins ara òm cresiá que de pichonèls animals coma de dinosaures pichons o encara de cernalhas mejanas sonque demoravan suls desèrts, mas avèm descobèrt que tanplan vivián sus d’illas tropicalas, çò diguèt Jack Lovegrove, que dirigiguèt aquel estudi publicat puèi al numeric Journal of the Geological Society. Pr’aquò far avèm estudiat totas las donadas geologicas de l’airal de Bristol dels darrièrs 200 ans e avèm recreat cossí foguèt lo paisatge ara fa 200 milions d’annadas e cossí se desvolopèt al long dels proplèus cinc milions d’ans, quand la mar cresquèt plan”.
Per ansin, d’illas coma las britanicas (e cal creire que tanben las autras illas europèas coma l’illa iberico-armoricana ont uèi i a los Pirenèus) èran plan mai pròchas de l’Eqüador e i aviá un clima mediterranèu plan suau, aumens pendent lo triassic. Puèi venguèt una creissença oceanica gigantassa e fòrça endreches foguèron inondats per l’aiga, que comencèt a desseparar Euròpa e America del Nòrd. Al Canal de Bristol l’aiga montèt mai de 100 mètres.
Al torn de Bristol se formèron fins a 30 illas amb fòrça caunas. Mas lo nivèl de la mar cambièt plan tanben al long d’aquela epòca. Un còp i aviá una illa e puèi i èra pas pus. Ailà i demorava lo tecodontosaure, tanplan conegut coma lo dinosaure de Bristol. Segon Michael Benton, d’aquela universitat, la tòca èra descobrir cossí arribèt tecodontosaurus a viure en aquelas illas pr’amor qu’òm sospecha que nadava pas gaire plan.
D’illas amb de fauna triassica
Uèi lo jorn la majoritat de la espècias animalas son adaptadas a la vida sus d’illas amb una mendre talha corporala. Las illas triassicas que i aguèt al torn de la vila de Bristol actuala foguèron ocupadas per sonque un redusit nombre d’espècias animalas pr’amor qu’èran plan pichonèlas. En d’illas coma Mendip, màger, i aguèt mai espècias. L’estudi mostrèt cossí cresquèt lo nivèl de la mar (maites mètres cada cèrts milions d’ans ) fins al moment que desaparesquèron totas aquelas illas ara fa 100 milions d’ans, pendent lo Cretacèu. Un modèl que benlèu poiriá tanplan èsser usat per estudiar la fauna e flora de las illas europèas que i aguèt durant la fin de l’epòca dels dinosaures, ara fa 66 milions d’ans, coma l’illa ibero-armoricana (Pirenèus actuals) e que son un dels tresaurs paleontologics pus rics de tota la planeta, al costat dels jaciments americans.
La Redaccion
