AN TROBAT LO TRAUC NEGRE MAI PRÒCHE
Una còla de cercaires de l’ÈSO (Observatòri del Sud d’Euròpa) an trobat lo trauc negre mai pròche de la planeta Tèrra, situat a sonque 1 000 ans lutz. Es lo trauc negre mai pròche del Sistèma Solar jamai trapat per la sciéncia e pòt èsser tanben examinat amb los uèlhs.
“ Foguèt estonant de trobar lo primièr sistèma estelar amb un trauc negre dedins que pòt èsser espepissat tanben amb los uèlhs, çò diguèt Petr Hadrava, de l’Acadèmia de las Sciéncias de Praga. Es un sistèma estelar qu’es lo mai pròche jamai trapat fins ara e es tant pròche que lors estelas pòdon èsser espepissadas tanben amb los uèlhs”.
La descobèrta aguèt luòc quand los scientifics estudiavan lo sistèma estelar HR 6819 en tot analisar divèrses sistèmas de doas estelas. Foguèt alara que descobriguèron un tresen objècte inconegut fins alavetz: un trauc negre. L’observacion se faguèt amb un telescòpi de l’ÈSO de 2,2 mètres situat a La Silla, en Chile. Segon los cercaires, una de las doas estelas d’aquel sistèma solar vira a l’entorn d’un autre objècte cada 40 jorns e la segonda estela es un pauc mai luènha.
Segon Dietrich Baade, un dels astronòms d’aquela còla de l’ÈSO, las observacions qu’ajudèron a confirmar totas aquelas donadas durèron mai d’un mes. Lo trauc negre d’HR 6819 seriá lo primièr trauc negre jamai trobat dins un sistèma solar qu’agís pas de manièra violenta amb son environament e semblariá d’èsser totalament negre. La massa d’aqueste seriá fins a quatre còps superiora a la del Solelh.
Una descobèrta importanta
La tròba d’aquel trauc negre es pro importanta pr’amor que, fins a uèi lo jorn, los astronòms trobèron sonque un pauc mai de vint traucs negres dins nòstra galaxia. Totes interagisson amb lors environaments d’un biais violent. Totun, los scientifics creson uèi que n’i auriá mai, car fòrça mai estelas que patiguèron l’afondrament devenguèron de traucs negres quand finiguèron lor vida coma estelas. La descobèrta d’aquel trauc negre dins HR 6819 ajudarà a conéisser melhor cossí agisson los traucs negres dins la Via Lactèa.
“Es segur que i a de centenats de milions de traucs negres ailà, mas ne coneissèm sonque qualques unes, çò diguèt Thomas Rivinus, tanben astronòm de l’ÈSO. E ara aquò ajudarà a saber melhor ont cercar. Un còp que poirem saber ont cercar, la descobèrta de mai traucs negres ne serà la fin naturala”.
En mai d’aquò, los astronòms que faguèron aquela descobèrta confirmèron tanben que la tròba d’aquel trauc negre tanben poiriá dobrir la pòrta a un segond sistèma estelar qu’es sonque una teoria fins ara. Seriá lo sistèma sonat LB-1, e mai calga far d’autras observacions scientificas per o poder demostrar. “LB-1 es un pauc mai luenchenc, çò confirmèt Marianne Heida, cercaira de l’ÈSO. Pasmens, es encara pro pròche de nòstre sistèma solar en unitats astronomicas. Estudiar aquò poiriá espandir nòstra coneissença sus l’evolucion d’aquelas estelas que començan lor vida amb una massa qu’es fins a 8 còps superiora a la del Solelh, e que finisson lor vida amb una explosion en supernòva e qu’après daissan sonque un trauc negre”. L’estudi foguèt publicat dins la revista numerica Astronomy & Astrophysics.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
