AMAZONAS DECLARÈT 16 LENGAS INDIGÈNAS OFICIALAS AL COSTAT DEL PORTUGUÉS

L’estat brasilian d’Amazonas declarèt fins a 16 lengas indigènas lengas oficialas d’aquel estat, a mai del portugués. Lo prètzfach es unic e istoric en un estat coma Brasil e balhèt d’espèr a d’autras comunautats indigènas d’aquel estat sud-american. Pasmens, mai d’un expèrt avisèt que lo prèztfah poiriá demorar simbolic se i a pas pro ajuda economica.

Las lengas qu’ara seràn tanben oficialas a l’estat d’Amazonas son lo nheengatu, l’apurinã, lo baniwa, lo dessana, lo kanamari, lo marubo, lo matis, lo matses, lo mawe, lo mura, lo tariana, lo tikuna, lo tukano, lo waiai, lo waimiri e lo yanomami. La nòva oficialitat d’aquelas lengas entraïna conéisser pas encara cossí poiràn èsser utilizadas a nvièl oficial pr’amor que son mai d’una.

La lei es plan generica e parla pàs sus cossí balhar aquel nòu estat lingüistic a aquelas lengas. Sonque es estat descrich fins ara que los burèus oficials auràn un registre de traductors per parlar amb aquelas personas que parlan pas portugués.

Benlèu pr’açò lo gobernador de l’estat, Wilson Lima, demanèt una lei pus clar se òm voliá protegir plan aquelas lengas. “Avèm besonh d’un nòu marc legal se volèm aver la legitimitat que cal per avançar en aquel tipe de qüestions; de material educatiu, o cossí formar de professors indigènas… la reconeissença legala es plan importanta, çò diguèt Lima.

Sens aquesta son de lengas qu’existisson pas”. Totun, d’expèrts afirman l’amistat de Lima amb l’expresident Bolsonaro e que la nòva lei de lengas de l’estat d’Amazonas auriá coma causa principala la lucha dels indigènas contra la mineriá illegala. E aquò seriá un biais de se ganhar l’amistat dels indigènas.

274 lengas indigènas

Uèi lo jorn, a Brasil i a mai de 274 lengas indigènas dont 53 son parladas s l’estat d’Amazonas, ont i demòran mai de mièg milion de parlaires de las meteissas. E malgrat que la majoritat parlan portugués, n’i a fòrça que son ja pròchas a l’escantiment. D’autras encara son pas encara estadas descobèrtas pr’amor que i acèrtas comunautats indigènas que son isoladas pr’amor que vòlon pas res del mond exterior. E los brasilians encara coneisson pas aquelas lengas.

Los indigènas demòran en de territòris pròpris e l’escòla déu èsser realizada en la sieuna lenga. En de vilas, d’un autre costat, ont i a mai del 60% dels indigènas brasilians lo portugués es la soleta lenga oficiala utilizada e parlada. E, malgrat que i a fòrça activitas que pensan que la cooficilitat es una bona causa, demandan tanben esperar e veire cossí es desenvolupada l anòva lei de lengas de l’estat d’Amazonas.

Per Edilson Baniwa, doctor en Lingüística per l’Universitat de Brasilia, “se las vilas e los vilatges despolopan aquela lenga amb de leis localas i a o risc que tot aquò siá pas res. E aquò ja foguèt vist abans a São Gabriel da Cachoqualcunes cartèls bilingües e pauc mai.

En mai d’aquò, una autra vila brasiliana, São Félix do Xingu e encara Santo Antônio do Içá, tanplan reconeisseròn de lengas indigènas coma oficialas per poder las ensenhar a l’escòla. Mas la resulta es estada desparièra segon la vila. Los ieira”. Aquela vila, situada mai de 800 Km de manaus es ont i una populacion plan nauta, 48.000 personas. En 2002 la mairia declarèt oficialas las lengas nheengatu, tukano e baniwa. Mas sonque i a ndigènas pòdon pas encara anar a l’administracion es parlar en la sieuna lenga. Lo meteis gobernador d’Amazonas es pas amic d’aquò e quora demanat per una version online del numeric estatal sap pas gaire quina causa dire.

Per d’autres cercaires, coma Bruna Franchetto, antropològa de l’Universitat Federal de Río de Janeiro la cooficialitat de lengas indigènas pòt demorar un prètzfach simbolic e pro. “Car aital l’estat crea dos tipes de lengas, aquelas qu’existisson e aquelas qu’existisson pas. E justament aquestas son las que patisson lo risc màger d’escantiment”.

Per Franchetto caliá abans parlar amb las comunautats indigènas, un prètzfach que se passèt pas. Es una lei impausada per l’administracion. Pasmens, per l’antropològa brasiliana la cooficialitat de las lengas indigènas tanben es positiu per la rèsta de Brasil, car fa nàisser una diversitat linguïstica qu’abans i èra pas e que senhala que son de lengas que tanben an de bessonh èsser protegidas.

La nòva lei, sonque es estatala en Amazonas e es pas federala per tot Brasil. Lo govèrn federal vòl pas far cap reconeissença a nivèl federal. Sonque i a un projècte legislatiu per declarar oficialas las lengas indigènas ont i a d’indigènas. E aprés quatre annadas a Brasília demòra encara déu d’èsser tramitada.

La Redaccion