Que disen los cercaires que la color de la mar ei en tot cambiar. Qué vad de mei en mei verda. Se ei atau, que’ns cau demandar e perqué ? Segon mei d’un estudi, aquò qu’auré coma causa la creishença deu fitoplancton de la planeta, que creish de mei en mei pr’amor de mei e mai hautas temperaturas. E l’òmi que’n seré lo responsable darrèr.
La color de la mar que vad de mei en mei verda, sustot en aigas pròchas a l’eqüator. Dens autes lòcs, per contra, l’scenari d’ua color mei blua a tanben coma causa ua màger temperatura. Qu’ei un tipe de color que l’uelh uman pòt pas véder, mes que tots los satellits adara començan de confirmar.
Un paisatge nau
“Ne’s pòt pas descríver plan aqueth cambiament de color de faiçon facila, dit B. B. Cael, cercaire deu Centre d’Oceanografia de Southampton, en Anglatèrra. Mes qu’a de mei en mei d’espròvas cientificas que demòstran un cambiament de color a nivèu globau ».
Lo darrèr rapòrt sus l’estat europèu deu climat que confirmè aqueth fenomèn. La clorofila deu fitoplancton e las plantas marinas qu’ei enter un 200% e, haut o baish, un 500% mei haut, e aquò que balha coma resultat ua color mei verda de l’ocean. Aquò que’s debana dejà a l’Atlantic Nòrd e a la mar de Norvègia. Totun, l’ocean a l’entorn de la peninsula iberica que vienó dinc a, haut o baish, un 80 % mensh verd. E lo mediterranèu, haut o baish, un 100 % mai verd.
La rason principau qu’ei que la mar de la planeta ei de mei en mei cauda pr’amor deu cambiament climatic. En efèit, la temperatura deus oceans trinca recòrds cada mes despuish 2023.
Lo cercaire Cael, amassa dab l’Institut de Tecnologia de Massachussets, que confirmè las temperaturas de las duas darrèras decadas de l’ocean a nivèu mondiau. E tanben d’un 56% de la color de la mar de la planeta que cambiè despuish ençà.
Entaus scientifics, aquò que vien pr’amor deu fitoplancton, d’organismes microscopics marins que son la basa de la neuritud deus animaus e plantas marinas. Shens aqueth, i a pas krill e sens krill i a pas balenas. Lo fitoplancton qu’a clorofila, e quan aquesta arrecep mei d’energia pr’amor de la temperatura, mei color verda qu’ei lo resultat. En mei d’aquò, lo fitoplancton tanben shuca lo dioxide de carbòni de l’atmosfèra.
Los oceans mei blus qu’an mensh de vita. Se l’aiga ei mei verda, i a mei de fitoplancton e tanben mei de vita. E adara los cercaires que pòden mesurar la clorofila deus oceans. Dab aqueras dadas, los scientifics que bastín un modèle. Ne vau pas díser que los cercaires demorèn mei de 20 annadas entà poder amassar totas aqueras dadas.
Après restacar lo modèle reau dab lo d’ua possibla Tèrra shens cambiament climatic, los cercaires que descobrín que la color de la mar avèva començat de cambiar. Mei enqüèra en las regions tropicaus. « Que son cambiaments pregonds, dit Cael. Lo cambiament de la color deus oceans qu’ei a nivèu globau ».
Dinc adara qu’èra conegut aqueth cambiament, mes los cercaires n’èran pas segurs sus se lo medish qu’avèva coma causa de fenomèns climatics regionaus com El Niño o enqüèra La Niña. E tanpòc se podèva afirmar se los cambiaments èran permanents o temporaus. L’estudi actuau qu’ac confirma dab securitat. E se la causa ei ua màger temperatura pr’amor deu cambiament climatic, aquò que vòu díser que la causa finau ei l’òmi.
Segon qualcunes cercaires, aquò que pòt acabar de faiçon maishanta. Qu’ei estat dit que los prats de fitoplancton se haràn enlà mei au nòrd en tot viatjar 35 km/h cada decada se la temperatura contunha de créisher. Aquò tanben que provocarà de cambiaments dens lo zooplancton, que poiré patir un declin a l’eqüator, e vàder mei comun aus pòles. E aquò que poiré acabar dab ua òrra catastròfa animau e vegetau a la mar a nivèu mondiau.
Que son cambiaments longs, que pòden pas estar descobèrts d’un dia a l’aute. Mes que confirman que los cambiaments son reaus e que la temperatura globau deus oceans de la planeta ei de mei en mei hauta. Segon los cercaires, lo cambiament de la color n’ei pas important. Çò d’important qu’ei lo resultat environamentau que i aurà pr’amor d’aqueth cambiament de color.
La Redaccion
Aquesta cronica sus Ràdio País:
