En 1921, nasquèt çò que seriá puèi la Mongolia modèrna. Foguèt fondada pel Partit Popular Revolucionàri Mongòl amb l’ajuda de l’armada sovietica. Pasmens, e fins en 1944, foguèt un estat satellit de l’Union Sovietica d’alavetz. Sa naissença provoquèt l’estonament del govèrn chinés, que fins en 1921 aviá considerat que Mongolia èra tanben una part de China, pr’amor de l’origina de la dinastia manchó dels Qing, que contrarotlèt China fins a la revolucion chinesa de 1911.
Totun, e davant lo perilh d’una granda colonizacion chinesa del territòri, l’aristocracia mongòla aviá cridat ajuda als russes almens dempuèi lo sègle XIX. En 1911, declarèron l’independéncia de China jos la direccion del nòu khan de Mongolia. E malgrat l’assag d’inclure tanben la província chinesa de Mongolia Interiora dins lo nòu país, capitèron pas militarament a o far.
En 1915, Russia, e China signèron un acòrdi que dobrissiá la pòrta, tornarmai, a la sobeiranetat chinesa sus Mongolia. En 1919, pendent la revolucion russa, los chineses tornèron envasir Mongolia e foguèt alavetz que foguèt fondat lo partit comunista mongòl. Doas annadas puèi, l’armada blanca de Roman von Ungern-Sternberg envasiguèt Mongolia, e pauc puèi esclatèt la revolucion mongòla.
L’independéncia, tornarmai
Lo 13 de març de 1921, foguèt declarada tornarmai l’independéncia de Mongolia e l’armada blanca russa abandonèt lo país. Se causiguèt coma cap del govèrn mongòl Bogd Khan. La Republica Populara de Mongolia foguèt declarada pauc après, en 1924, jos susvelhança e proteccion de l’URSS. Justament, en 1928, Stalin ordenèt la collectivizacion de l’agricultura mongòla e lo país patiguèt la fam durant d’annadas. Lèu i aguèt una revòlta, dirigida per de lamas, que capitèt pas e foguèt rapidament espotida.
L’invasion sovietica
Quand en 1936 los japoneses comencèron de far d’atacas nuechencas contra lo país, l’URSS l’envasiguèt e un govèrn mai amic dels sovietics foguèt instaurat. A comptar d’alavetz, Mongolia participèt a la guèrra mondiala al costat dels sovietics, sos aliats, contra Japon. En 1939, rebutèt una ofensiva japonesa que cercava de s’apoderar del país, e a partir de 1944 ajudèt l’armada sovietica a envasir plusors províncias chinesas contra Japon. Pr’amor d’aquò los mongòls poguèron, en 1945, organizar un referendum a la fin d’aquel an, que foguèt reconegut, primièr pels sovietics, e après per la comunautat internacionala. La Republica Populara de Mongolia demorariá encara fins a l’an 1992 quand, sens la proteccion de l’URRS, venguèt una democracia capitalista al nòrd de China, lo solet país del mond amb Corèa de Nòrd encara oficialament comunista.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
