Tasmania es un estat d’Austràlia situada en Oceania. L’estat es format per l’lla de Tasmania amassa e divèrsas pichonas illas pròchas e se tròba al sud-èst del continent, separada per l’estrech de Bass, a sonque 240 Km del continent illa. A un airal de 68.332 km². La capitala e vila mai granda es Hobart, que compren las vilas de Hobart, Glenorchy, e Clarence. D’utras vilas son Launceston al nòrd, e Burnie al nòrd-oèst. Un còp a Tasmania, serem a la fin de la Tèrra, al parallel 40 e trobarem ailà de desèrts, de montanhas, de plajas e tanben de bòsques tropicals; tot un paradís amb cinc ecosistèmas.
Se pensa que l’illa foguèt joncha a Australia fins a la fin de la darrièra glaciacion fa 10.000 ans, quand una pujada del nivèl de la mar desseparèt Tasmania de la rèsta del territòri de Sahul. A l’epòca, Tasmania èra ja abitada pels primièrs tasmanians, que i arribèron fa, al mens, 35.000 ans. L’informacion qu’existís suls tasmanians ven dels primièrs colons e estudioses franceses e angleses que s’establiguèron a l’illa.
Chaple dels aborigènas
Segon aquelas fònts, los aborigènas èran gaire bèls e de nautor bassa, amb una mejana de 1,60 mètres. Caminavan nuds e avián lo còrs cobèrt de cicatrius simetricas. La siá forma de vida nomada compreniá pas contrarotlar d’animals e coneissián pas l’usatge de l’agricultura, e ne los tasmanians de la còsta se noirián de peis, car sabián pas pescar. La siá societat coneissiá pas de rengs jerarquics e los òmes mai valents a la guèrra o la caça se convertissián en de dirigents.
Lo primièr europèu qu’agachèt l’illa foguèt l’explorador olandés Abel Tasman, lo 24 de novembre de 1642. Tasman li donèt lo nom d’Anthoonij van Diemenslandt per onorar l’òme qu’aviá pagat lo viatge, lo governador general de la Companhiá Olandesa de las Índias Orientalas. Puèi, los britanics donarián lo nom a aquela tèrra de Van Diemen (Van Diemen ‘s Land).
Lo capitani James Cook passèt per la zòna en 1777, e mai se lo primièr assentament britanic s’establiguèt pas fins a 1803. Dempuèi l’arribada dels primièrs vaissèls amb de colons europèus en 1772, los abitants autoctòns tasmanians foguèron utilizats coma fòrça de trabalh esclava e fònt de plaser sexual, en essent tanben torturats e mutilats. Foguèron perseguits e caçats, en essent las siás pèls vendudas en escambi d’argent del govèrn.
Tasmania foguèt joncha al continent australian fins fa 13.000 ans e après la pujada del nivèl de las aigas demorèt isolada, en se creant l’estrech de Bass. Lo sieu relèu es plen de montanhas. La montanha Orssa a una nautor de 1.617 m e pr’aquò es lo cim mai naut de Tasmania. Los rius son de cors rapid e amassa amb las pluèjas forman las condicions idealas per l’installacion de centralas idroelectricas. L’illa possedís un climat temperat, estable e umit.
L’illa foguèt lo darrièr airal de qualqu’unes marsupials escandilhats a Australia o Nòva Guinèa. L’animal mai conegut a l’ora d’ara dins l’illa es lo nomenat demòni de Tasmania (Sarcophilus harrisii), uèi en perilh d’escandilhament, e mai se lo mai famós d’eles contunha d’èsser lo tigre de Tasmania o tilacin (lop marsupial, escandilhat en 1936 e qu’encara es uèi un reclam toristic de l’illa, en apareissent quitament al sieu escut d’armas.
Un autre mamifèr caracteristic es lo pichon Betong de Lesueur (Cangoró rat de Lesueur), que viu als bòsques temperats. Es un marsupial nuechenc, fòrça timid e que se noirís de tota mena de d’animals. L’arribada recenta de vòlps (los primièrs exemplars sauvatges foguèron espepissats en 2001) es un perilh per fòrça espècias nativas de marsupials, rèptils e aucèls. La preséncia d’èssers umans auriá provocat l’escandilhament de la megafauna pleistocenica (per exemple, lo cangoró gigant) de Tasmania fa 35.000 ans.
Estrategicament Situada al mièg d’un archipèl format de 300 illas dins un radi de 240 quilomètres, Tasmania fa partida d’un gigantàs laberint de caunas per visitar e se se pòt suportar las aigas glaçades pròchas a l’Antartida, l’ila Macquarie ofrís tanben de luòcs unics per la practica del submarinisme. Las siás prigondors ofrisson una beutat mortala, gaireben sens de vida. E encara, i a de luòcs de sòn coma los bòsques umits d’Allendale.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
