PRÒVAS DE L’ESCANTIMENT D’UN GRAND AUCÈL A CAUSA DE L’ÒME…EN AUSTRÀLIA
La desaparicion de l’anciana megafauna australiana – aital coma sus d’autres continents de la planeta, dont l’America del Nòrd– es uèi encara una discussion scientifica de las grandas. Fa mai d’un sègle que se debat se l’òme, lo cambiament climatic o ambedós foguèron la causa d’aquò. Qualques unes encara dison que la secada que i aguèt entre fa 60 000 e 40 000 ans ne foguèt causa dirècta. Mas d’autres scientifics, coma Gifford Miller, director associat de l’Institut de Recèrca Alpenca e Artica CU-Boulder, o pensa pas.
Miller e d’autres collègas sieus an publicat un estudi dins la revista Nature Communications ont defendon que los primièrs òmes qu’arribèron a Austràlia fa mai de 47 000 ans foguèron la causa dirècta e finala de l’extincion de la granda megafauna australiana. Entre los animals escantits, de cangorós de mai de 500 quilograms, de wombats de 2 tonas, de lausèrts de 7 mètres de longor e una tartuga granda coma una veitura.
Una pròva: un aucèl que volava pas
L’aucèl gigant escantit, Genyornis Newtoni, que fasiá mai de 2 mètres, demorèt en Austràlia fins a l’arribada de l’òme. Pas mai. E que l’òme foguèsse causa dirècta de son extincion es çò qu’a trobat la còla scientifica de Miller: las pròvas mai dirèctas son mai de 2000 luòcs amb de rèstas de clòscas d’uòu d’aquel aucèl cremadas per un fuòc provocat per l’òme. A son costat, de rèstas –dins mai de 200 localitats desparièras– de clòscas d’uòu d’emó (qu’encara viu uèi lo jorn sul continent australian).
“L’analisi facha amb la tecnica de la luminiscéncia aital coma la del radiocarbòni confirman que una partida de l’uòu patiguèt de temperaturas mai nautas que 1000 grases, e d’autras non, çò confirmèt Miller. Aquò solament o pòdon far de fuòcs umans e non pas de fuòcs naturals. Se foguèsse aital, totas las partidas de las clòscas dels uòus de Genyornis se serián cremadas de la meteissa manièra”.
Pr’aquò, Miller a confirmat que de trobar de pròvas coma aquesta es fòrça malaisit per comparason amb lo continent american, pr’amor qu’ailà son estadas trobadas de lanças dins de mamots e las rèstas i son pas tant ancianas”. La manca de pròvas tan dirèctas coma aquestas, çò diguèt Miller, es lo motiu pel qual fòrça scientifics defendon que la granda megafauna australiana non s’escantiguèt pas a causa de l’òme. Mas Gestornis existís pas pus uèi lo jorn. Las pròvas confirman que l’òme, en tot arribar en Austràlia, lo cacèt e mangèt pendent de centenats o benlèu de milièrs d’ans. Per ansin finiguèt que desapareguèt”.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet , lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
