PARLAR DOS DIALÈCTES VA PLAN

Uèi lo jorn la comunautat scientifica lingüistica encara encara es devesida. I a de lingüistas que cren qu’aprene una segonda lenga es una distraccion pel cervèl – son pas la majoritat urosament -. D’autres pensan que parlar doás lengas balha de beneficis importants per l’activitat cerebrala – entre aquestes una mai granda memòria, mai coneissenças e una major atencion -. Ara, divèrses estudis tanben soslinhan qu’aprene un segond dialècte va plan pel cervèl.

I a qualques païses del mond – mai de la mitat de la populacion de la planeta – ont son parlats dos dialèctes al còp. Païses coma Soïssa- ont los estudiants parlan a l’escòla Naut Alemand ( o alemand estandard) e puèi alemand soís. O als Estats Units, ont en carrièras es parlat lo dialècte dels mai joves (slang) e en l’universitat l’anglés estandard. Nòus estudis balhan una bèla escasença a parlaires de lengas coma l’occitan pr’amor que ja es estat confirmat qu’aprene un dialècte nòu balha los meteisses beneficis cerebrals qu’aprene una segonda lenga.

L’occitan es una lenga pro dialectalizada. I a lo lengadocian, gascon, provençal, etc. Paucs son los parlaires qu’an un domeni pro bon d’un autre dialècte per poder lo parlar – o encara mai l’escriure -. Ara la sciéncia a determinat en un nòu estudi publicat al jornal numèric Cognition que los beneficis son mai nauts. Seriá coma aprene una segonda lenga.

Lo bidialectalisme va plan

Malgrat la tendéncia de la planeta de parlar una soleta lenga e pro, lo fach es que i a de mai en mai, mai personas que parlan mai d’un dialècte de la meteissa lenga. Se debana amb de lengas coma lo chinés (mandarin, cantonés, manchó, etc) o l’anglés ( que de còps parlan tanben escocés anglés o irlandés anglés). Un nòu estudi demòstra doncas que parlar dos dialèctes d’una lenga va plan.

L’estudi es estat realizat per de recercaires de l’Universitat de Cambridge e l’Universitat de Chipre (Tecnologia). Son estats espiats 64 mainats bidialectals, 47 que parlavan divèrsas lengas e 25 mainats monolingües. L’estudi es estat dirigit per Kyriakos Antoniou e Napoleon Katsos, qu’an volgut conéisser los beneficis qu’avián los mainats que parlavan grèc de Chipre e al còp grèc modèrn estandard. Son doás varietats dialectalas d’una quita lenga mas amb un vocabulari, prononciament e gramatica desparièras.

L’estudi concluguèt que los mainats que parlavan mai d’una lenga mas tanben mai d’una varianta dialectala avián melhors resultas academicas en memòria, atencion e flexibilitat cognitiva.

“Es meravelhós poder negar los estudis qu’afirmavan que parlar doás lengas o dos dialèctes èra pas positiu per l’èsser uman – çò diguèt Antoniou-. Las personas que son monolingües i que parlan un solet dialècte an pas lo meteis nivèl de discriminacion cerebrala sus çò que va plan e çò que va pas plan que los bilingües o bidialectals”.

Aital, l’estudi soslinha que, encara que la diferéncia dialectala siá granda o pichona, los beneficis cerebrals son parièrs. “Cambiar de varianta dialectala malgrat que siá fòrça parièra a l’autra balha la meteissa estimulacion cerebrala qu’aprene una segonda lenga – çò diguèt Katsos -. E los estudis que restacan una major abilitat cognitiva amb parlar mai d’una lenga son ja estats determinats fa temps”.

Al delà, los efèctes del bidialectalisme e lo multilingüisme son, segon aqueste estudi, pro parièrs. Totun, ara vòlon far un autre estudi en Brussèlas a nivèl europèu per reforçar las resultas d’aqueste estudi en tot començar amb los dialèctes parlats en aquela vila. En Brussèlas i a los parlaires de flamenc e olandés e pensan que seriá un bon luòc per far un segond estudi sus aquò.

Tot aquò arriba après la publicacion d’un estudi de l’Universitat d’Edimborg que confirma que l’agilitat mentala de las personas ja se pòt confirmar solament una setmana après començar aprene una segonda lenga. En l’estudi, los recercaires espièron l’activitat cerebrala de 33 estudiants amb d’edats entre 18 e 78 ans qu’avián començat un cors de gaelic escocés.

Las pròvas mostrèron que l’abilitat de concentracion en cèrts sons e lo procés de filtracion d’informacion importanta èra desparièr segon los grops. Los qu’avián finit lo cors d’una setmana de gaelic avián una mai clara agilitat mentala que los autres l’avián pas. “I a un messatge important – çò diguèt Thomas Bak, de l’Escòla de Filosofia, Psicologia e Sciéncias de las Lengas d’aquela universitat- , mai es tròp tard per aprenen una lenga. Aquò balha una nòva activitat mentala fòrça importanta per lo cervèl uman”.

Se conéisser e practicar un segond dialècte balha los meteisses beneficis mentals qu’aprene una segonda lenga benlèu es l’ora arribada per los parlaires de lengas coma l’occitana d’aprene una segonda varianta dialectala. Los vivaroaupencs pòdon aprene lemosin e los lengadocians gascon. La sciéncia confirma ara que l’activitat e agilitat mentala serà mai granda. E paucas lengas pòdon aufrir dialèctes tant bèls coma la nòstra aimada lenga occitana. Endavant !

Christian Andreu*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.