O a pogut demostrar una còla de scientifics: los chimpanzés pòdon aprene coma los umans –un procès tanben conegut coma “cultura cumulativa”- Es una caracteristica umana que la sciéncia ja aviá confirmada en tres espècias animalas abans: umans, baboins e colombs. Ara los chimpanzés an jonch lo club de las espècias mai intelligentas de la planeta.
Mas, de segur, tanben n’i a d’autras que pòdon aprene. L’estudi es estat dirigit per Andrew Whiten, de l’Universitat de St Andrews e d’autres collègas de l’Universitat de Tèxas. E o an confirmat amb una experiéncia pro simpla: balhar de palhetas als chimpanzés per beure de chuc d’un contenedor barrat.
“Avèm volgut estudiar se los chimpanzés podián aquerir una cultura determinada –expliquèron los cercaires – en tot balhar una tòca nòva e inabituala“. Aital, per poder crear lo potencial de cultura cumulativa, caliá balhar als chimpanzés divèrses espleches e entre eles divèrses tubes que podián èsser utilizats per chucar lo chuc”. Qualques unes d’aquestes èran de fòrça mal utilizar, mas los chimpanzés los an pogut far servir, fin finala.
Divèrses grops de chimpanzés
Los grops que solament podián utilizar los tubes mas qu’avián pas cap d’especimèn que o saupèsse far capitèron mal. Totun, dins d’autres grops ont n’i aviá un que o sabiá far, los autres copièron sa conducha e lèu tot lo grop podiá arribar de beure lo chuc.
La descobèrta mòstra que las tradicions e costumas malaisidas tanben pòdon plan capitar pr’amor de la compreneson collectiva e de la cultura cumulativa.
“Çò de fondamental, benlèu, es poder afirmar qu’un grop de chimpanzés pòt arribar d’èsser mai intelligent qu’un solet individú, çò diguèt Whiten, pr’amor que crèan divèrses passes dins l’evolucion culturala”.
“Los chimpanzés poguèron aprene de mai en mai a travèrs de l’observacion de determinats especimèns que ja avián la coneissença“, çò soslinhèt Gillian Vale, de l’universitat texana .
L’estudi pòt demostrar ara que mai d’una espècia non umana pòt capitar d’aprene la complexitat de la conducha culturala a travèrs del temps, un fach qu’abans se cresiá pas possible. A mai, los autors de l’estudi, publicat dins la revista Evolution and Human Behavior suggerisson qu’aquò es vital per comprene çò que se seriá pogut passar pendent l’evolucion umana, quand l’òme e sos ancessors aguèron besonh de far de causas nòvas e trobar de solucions a de cambiaments environamentals radicals –coma la transformacion del bòsc en savana–.
Segon los meteisses scientifics qu’an fach aqueste estudi, aquò auriá ajudat a la cultura cumulativa especialament pendent las divèrsas edats de glaç que i aguèt sus la Tèrra. Benvenguts doncas al club, amics chimpanzés!
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet , lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
