Las espeças d’aucèus presas en compte dins los nuòus Plans Nacionaus d’Accions de l’Estat francés 2- Lo Rasle daus ginests

Un tresen Plan Nacionau d’Accions ven d’estre validat peu Conselh Nacionau per la Proteccion de la Natura (CNPN) e començará a comptar de genièr de 2024. Aprep ‘na descripcion rapida de quela espeça, presentarem los darrièrs comptatges, que permeten de compréner perqué la mesa en plaça d’un nuòu PNA era essenciala.

Descripcion ; Lo Rasle daus ginests (o en occitan miegjornau lo « Rei de catla », en catalan la « Guatlla maresa » o « Rei de guàtleres » e en francés le « Râle des genêts »), en latin Crex crex, fai partida de l’òrdre daus Gruiformes e de la familha daus Raslidats, que comprenen notadament lo Rasle d’aiga Rallus aquaticus e tanben la Jalinula o Jalina d’aiga Gallinula chloropus. L’espeça es monotipica mas la question de mai d’un linhatge europèu, subretot entre las islas britanicas e los espacis continentaus, se pausa de mai en mai.

L’identificacion visuala se fai graça a l’observacion dau plumatge rossèu a gris e brun estriat d’escur sus las partidas superioras, e ros estriat de clar sus las partidas inferioras ; la peitrina, las jautas e la gola dau mascle son mai grisas o bluias. Los mascles presentan tanben de las subrecilhas d’un blu – gris clar mentre que las subrecilhas de las femèlas son puslèu rogencas. La talha mejana daus adultes es nonmàs de 22 a 25 cm. Lo bèc es ròse, cort e massiu. Los dets, en particular los tarses, son pro longs.

‘Na identificacion sonòra pòt se far en periòde de reproduccion. D’efiech, un còp suus sites de reproduccion, se pòt lèu contactar los mascles graça a l’escota, principalament la nuech dau jorn falit a la pica dau jorn, de lor chant nocturne caracteristic e bisillabic : [kRɛk kRɛk] quitament [kRɛks kRɛks]. L’espeça es venguda nisaira rara en França perque l’abitat necessari a la reproduccion ambe de las pradas de nautas tijas dins las bassas valadas alluvialas o de las pradas floridas d’altitude patís daus efiechs de l’intensificacion de las tecnicas agricòlas ; ‘la es subretot victima de fauchas tròp precòças sus las pradas de rapòrt, e çò, a mai d’una rason.

D’efiech, las erbas nautas permeten la nutricion daus adultes, lor permeten de se desplaçar cachats, lor permeten de cachar los nis e las coadas, constituissen lo garda-minjar per noirir los aucelons e servissen de refugis aus juveniles tot coma, en reire-sason, aus adultes. Necessitan ‘laidonc de taus abitats quitament pro tardivament dins l’annada davant de tornar préner las vias de migracion. L’espeça es migratritz en Africa sub-sahariana per dos corredors de migracion, l’un per la peninsula Iberica, Gibraltar e l’Oest-african e l’autre peu Pròpche Orient e l’Est-african. ‘La es pauc visibla, estimant mai migrar de nuech.

Au nivèu internacionau, lo Rasle daus ginests es protegit per l’Annexe II de la Convencion de Bèrna (Espeça de fauna estrictament protegida) e a l’Annexe II de la Convencion de Bonn (Espeça migratritz a l’estat de conservacion desfavorabla). Au nivèu europèu, eu es classat en Annexe I de la Directiva Aucèus (Espeça fasent « l’objecte de mesuras de conservacion especiala pertocant lor abitat, per assegurar lor subrevida e lor reproduccion dins lor aira de distribucion). En fin, en França, l’espeça es considerada coma « En Dangièr » a l’escala nacionala (Estatut nacionau sus lista roja EN). Dins la penisula Iberica, fòra las migracions, eu es considerat coma rare e ocasionau.

Estat de las populacions

Per 2023, los resurtats dau recensament per departament mòstran un manten globau daus efectius de mascles chantaires entenduts, e quitament ‘na leugièra remontada per respecte a 2022, mas totjorn en demorant a un nivèu fòrça bas.

Pasmens, la soma totala es subretot indicativa emper que certans sectors presentan pagun mascle chantaire nonmàs en rason d’una absença de prospeccion dins quelas zònas. De tot cas, e mai se son indicatius, podem veire que los efectius an belament baissar dempuei 10 ans, fòra lo pitit repaus de 2020 e dau contexte especiau d’activitats umanas feblas.

Quand se consulta lo detalh de la reparticion geografica per departament, podem constatar tan clarament, coma sus la carta seguenta, que subsistís un vertadièr bastion nonmàs dins las bassas planas angevinas (a l’entorn de la valada dau Leire). Queu bastion deròja pas a la regla seguenta que n’um pòt tanben establir de diferenciacion geografica en dos gropes de mitans de presença daus mascles : un grope frequentant mai las bassas pradas alluvialas es essencialament present au nòrd dau territòri francés, mentre que los autres frequentant las zònas miegjornalas son presents dins lo quart sud-est unicament e dins las pradas d’altitude daus massís montanhòus. L’espeça sembla ‘laidonc aver totalament desaparegut dau quart sud-oest de França, çò qu’es dins la continuitat geografica d’absença o granda raretat dau costat iberic.

En revanja, devem notar la bona santat de l’espeça dins las islas britanicas, notadament en Escòça onte los efectius tòrnan montar, mas qu’es en rason d’accions fòrtas coma de las reïntroduccions d’adultes. Se volem pas veire quela espeça desaparéisser totalament daus autres sectors dau territòri francés, quelas donadas permeten de compréner a quau punt la començada dau nuòu PNA es essenciala, e perqué i a mestièr d’agir viste ambe de las accions fòrtas de conservacion de quela espeça, en jugar subretot sus la gestion de sos abitats e lor conservacion ‘la-mesma.

Un article d’Olivièr Dau Sochau*

*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.