E mai foguèsse descobèrta fa mai de 40 ans, l’arqueologia qu’estúdia l’epòca paleolitica a tornat confirmar fa gaire l’edat de la mapa d’Abauntz, en Navarra, al Bascoat, coma la primièra mapa jamai realizada dins tota Euròpa occidentala. Gravada sus una pèira fa mai de 10 000 ans, aquesta mapa ven, per ansin, una referéncia basica dins los domenis de l’istòria de la geografia e de la coneissença de l’environament de nòstra espècia.
La dicha mapa d’Abauntz foguèt trapada dins la cauna d’Abauntz, prèp del vilatge basco d’Arraitz, en Navarra, en 1996. Èra situada al costat de tres pèiras, totas amb de gravaduras e que son, ara per ara, la primièra mapa de tota l’Euròpa occidentala facha sus un territòri natural. Lo dessenh de la mapa es parièr al d’autras pèiras gravadas de l’art paleolitic del nomenat art francocantabric d’aquela epòca.
De poder plan legir aquela mapa foguèt, totun, un afar complèxe e malaisit. Una còla de l’Universitat de Saragossa, dirigida per Pilar Utrilla, poguèt, après d’ans de trabalh, identificar lo luòc de la gravadura d’Abauntz, en tot descobrir tanben d’animals, coma de cèrvis, de cabras o de cavals, una montanha e divèrsas fonts. La pèira màger fa mai de 175 mm de longor e 100 mm de largor e sonque qualques linhas de la pèira poguèron èsser identificadas e puèi confirmadas coma la primièra mapa de nòstra espècia en Euròpa occidentala.
La val d’Abauntz
Sus la pèira, pasmens, los cercaires poguèron descobrir plusors luòcs de l’environament a l’entorn de la cauna d’Abauntz. Un riu travèrsa un estrech de montanhas, dont la de Sant Gregòri. A mai, lo riu Zaldazain tanben poguèt èsser identificat perque serpeja long de tota la val e recep l’aiga de sos afluents a partir de sa naissença sus la montanha. Dins aquel airal i a dos cercles que poirián èsser, segon los cercaires, dos pichonèls lacs que pendent l’ivèrn son totjorn gelats.
Segon la còla qu’estudièt e analisèt aquela mapa, “i a una vertadièra representacion de l’espaci facha amb una nauta qualitat artistica e d’un biais tras que complèxe, çò que vòl dire que l’autor o los autors foguèron pro abils e avián una vision espaciala plan segura de l’environament ont demoravan. Totun, i a encara fòrça qüestions que son sens responsas e que benlèu i poirem pas jamai respondre”.
La data finala prepausada per la mapa d’Abauntz es l’an 9815 abans lo Crist e i poguèt èsser identificat un estrech de pèira entre de montanhas, lo mont Sant Gregòri, lo riu Zaldazain e divèrses lacs gelats pichonèls. A mai, i a de cabras a las doas ribas del riu. Sus aquelas linhas es tanben gravat un grand cèrvi mascle, divèrsas femèlas e una figura antropomòrfa. Çò que los cercaires pòdon pas encara saber es se la mapa foguèt realizada amb una tòca estrategica per caçar o foguèt sonque la descripcion realista de l’environament d’aquela val fa prèp de 10 000 ans.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
