Uèi volèm parlar d’un dels luòcs mai toristics e polits del Sud-oèst dels Estats Units, e una de las gorjas mai visitadas del mond. Es situada près de la vila de Page, al comtat de Coconino, al nòrd de l’estat d’Arizòna, dins la resèrva d’indigènas navaho e totas las visitas son fachas per de guidas navaho de la zòna: es la gorja de l’Antilòp.
La formacion de la gorja d’Antilòp en tèrmes geografics s’e produsiguèt per de corrents d’aiga, a travèrs un procès d’epigènesi, pendent de milièrs d’ans, fins a arribar a las siás parets a una nautor de 40 mètres en divèrses luòcs. La gorja es compausada de 2 formacions desseparadas conegudas coma gorja d’Antilòp superiora, qu’es la mai visitada pels toristas, e la gorja d’Antilòp inferiora, qu’es un pauc mens coneguda.
La gorja d’Antilòp foguèt formada pr’amor de l’erosion de la pèira de sabla causada sustot per d’inondacions subtas, car l’aiga de la pluèja, pendent la sason del monson, cor vèrs aquela conca dins la gorja a granda velocitat en tot rosigar part de las parets de sabla dels estreches corredors, en los fasent amb lo temps mai prigonds e far mai bèl a l’encòp las parets e creant de formas caracteristicas e polidas que se pòdon veire uèi.
Las inondacions contunhan de passar a l’ora d’ara fins al ponch d’aver de barrar de zònas pels toristas entre 4 e 5 meses, coma la qu’arribèt lo 30 d’octòbre de 2006, e qu’après 36 oras d’inondacion entraïnèt lo barrament de la part del canon d’Antilòp inferiora. La gorja d’Antilòp superiora a una nautor maximala de 120 mètres sul nivèl del riu, e la gorja d’Antilòp inferiora a una maximala nautor de las parets lateralas d’aperaquí 40 mètres.
A la gorja de l’Antilòp i a doas parts plan diferenciadas, la primièra d’elas es la coneguda coma gorja d’Antilòp superiora, qu’a coma nom navaho bighánílíní Tsé que significa “lo luòc ont l’aiga cor a travèrs de ròcas”. Es aquela la part mai visitada pels toristas per 2 rasons, l’intrada e la longitud entièra son a nivèl de tèrra, e requerís pas cap de tipe d’escalada, la segonda es pr’amor que los rais de solelh que dintran la gorja , son mai comunas qu’en la gorja d’Antilòp inferiora.
La segonda seccion de la gorja es coneguda coma gorja d’Antilòp inferiora, o en nom navaho Hazdistazí que significa “d’arcs de pèira en espirala”, es la part de màger malaisit accès, doncas cal aver l’accès a aquela part amb d’escalièrs metallics plaçats fa gaire. Abans la pujada e èra amb d’escalièrs sonque a cèrts airals. Uèi, amb d’escalièrs es encara una passejada malaisida, car es mai longa e estrecha.
Un luòc magic
Malgrat èsser mai malaisit d’i arribar, es una de las zònas preferidas pels fotografes car la siá forma de V e la siá mendre prigondor ofrís una melhor lutz pendent las primièras oras del matin e la serada, e aquela part es mens visitada pels toristas que la gorja d’Antilòp superiora. Lo camin a la Gorja d’Antilòp es barrat per la Nacion navaho e l’intrada es sonque per de visitas guidadas e dirigidas per de guidas toristicas autorizadas.
Se sap pas plan quand foguèt descobèrt pel primièr còp la gorja canon d’Antilòp. Segon d’indigènas navahos localas, qu’an viscut aicí totjorn la gorja e l’airal nomenat LeChee èran de luòcs ont se noiriá lo bestial a l’ivèrn. Pels navahos mai vielhs, en dintrar al luòc es coma dintrar dins una catedrala. Cal i far una pausa abans d’i dintrar per preparar la proteccion e respècte del luòc. Aquò ajuda tanben d’e èsser en armonia amb un meteis. Èra, e es encara uèi, una experiéncia esperitala.
La gorja es visitada mejançant de visitas guidadas, pr’amor que las pluèjas de l’epòca del monson pòdon inondar lèu la gorja; cal pas que las pluèjas casèsson dirèctament sus la gorja car tanben de pluèjas aluenhadas, desenats de quilomètres, pòdon tanplan i arribar parièr.
A l’ora d’ara los escalièrs metallics plaçats ailà an amb de rets de carga installada a la part superiora. Malgrat los melhoraments d’alèrta e la màger qualitat a la seguretat per las visites, contunha d’i aver de risques d’inondacions subtas coma arribèt lo 30 de julhet de l’an 2010 que cal guèt sauvar mai d’un torista que foguèt prèp de la mòrt per la pluèja subta.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
