LA DENDROCRONOLOGIA
La dendrocronologia es una sciéncia que servís per conéisser l’edat d’un arbre. Ven del grèc dendron que vòl dire arbre e de chronos, que vòl dire temps. L’element usat per mesurar l’edat de l’arbre son los anèls que i a dins lo meteis. Es una sciéncia plan utilizada per ajudar a confirmar l’edat – a mai – d’un depaus arqueologic o paleontologic.
La dendrocronologia tanben ajuda e plan a classificar lo clima d’una cèrta epòca o encara se una region o una forèst es en dangièr, pr’amor del clima actual. Tanben es usada per estimar l’edat del fustatge d’un castèl o d’un ostal de biais definitiu.
Lo principi basic
La dendrocronologia es una sciéncia qu’utiliza lo principi scientific de las sasons que pòdon viure los arbres. Cada sason l’arbre creis un pauc mai. Pendent la prima, l’arbre creis plan, pendent l’estiu la sieuna creissença demòra mai lenta. Pendent la casuda encara mens e pendent l’ivèrn demòra arrestada.
Es aquela creissença sasonala la causa de mai anèls dins l’arbre. Quora l’arbre es viu, e pas encara copat, aquò demorarà aital fins a la fin de l’arbre. Se l’arbre es copat i aurà pas pus d’anèls, çò que permet trapar scientificament l’edat dels arbres. E la dendrocronologia, en mai d’aquò, tanben pòt establir lo clima pendent la vida de l‘arbre e las condicions sasonalas en una region.
Los anèls son mai tèunes se i aguèt una secada. Mai espeses se i aguèt un bon clima e de bonas temperaturas. La sciéncia doncas pòt, aital, confirmar quin tipe de sòl i aguèt, quina lutz recebèt o encara cèrtas activitats umanas; se l’arbre patiguèt una rompuda, pr’amor qu’aquò totjorn ajuda l’arbre a créisser encara pus. Lo rebrondatge uman de l’arbre, totun, arrèsta un pauc aquela creissença.
Totes los arbres an d’anèls de creissença pòdon doncas ajudar a confirmar una edat. Es l’instrument scientific pus segur per confirmar l’edat d’una forèst d’una region e poder aital restacar aquela edat amb d’autres bòsques d’autres luòcs.
Aver sonque un tròç orizontal de l’arbre es çò que cal per poder conéisser los anèls interiors del meteis. Cal pas copar tot l’arbre. Lo tròç de l’arbre pòt pas èsser a mens d’1,5 m de nautor. Un arbre creis fins a 2,5 mètres cada annada. Lo diamètre de l’arbre tanben pòt ajudar a mesurar l’edat d’un arbre sens aquel tròç; se cada arbre creis fins a 2,5 cm de biais annadièr, un arbre de 2,5 mètres de diamètre çò de mai segur es qu’aurà una edat d’aperaquí 100 ans.
Totun, aquò es pas definitu segon lo luòc ont i a l’arbre car mens de lutz dins un bòsc tanben entraïna créisser mens que d’autres arbres que pòdon aver mai de lutz. L’espècia tanplan es mai importanta. Una sequòia giganta pòt arribar a créisser fins a 15 cm cada an. Un arbre jove creis mai (fins a 4 o 5 cm annadièrs). Un arbre vielh – amb mai de 80 ans – pròche a la fin de la sieuna vida, poiriá aver gaireben arrestat la sieuna creissença. E doncas alavetz sonque la dendrocronologia serà la sciéncia unica per confirmar la sieuna vida e cossí visquèt l’arbre en la region.
La Redaccion
