Paucs episòdis de l’istòria europèa son tant desconeguts pel public general coma la campanha de liberacion d’Irlanda d’Eduard Bruce, fraire del rei d’Escòcia Robert Bruce, entre 1315 e 1318. Amb la tòca princapala de dubrir un segond front contra los angleses, una armada escocesa e la majoritat dels clans gaelics irlandeses ensagèron de liberar l’illa de la preséncia normanda anglesa. La campanha capitèt pas e l’esfòrç nadiu per liberar Irlanda tornèt pas a èsser a nivèl nacional fins lo sègle XVI.
Robert de Bruce, rei d’Escòcia que menava una luta per l’independéncia d’aquel país contra l’ocupacion anglesa del rei Eduard II, aviá guanhat en 1306 una òrra guèrra civila escocesa que li balhèt, fin finala, lo tròn d’Escòcia. La Casa de Balliol èra estada l’enemic e avián perdut la guèrra civila. Los darrièrs membres d’aquesta familha e los sieus partidaris avián fugit en 1314 a Irlanda. Totun, encara èran un dangièr per la nòva monarquia de Bruce. Caliá finir amb eles. Pasmens, decidiguèt enviar a Irlanda al sieu fraire mai jove Eduard.
La situacion a l’illa per la populacion gaelica èra, a l’epòca, pas brica aisida. Fasiá temps que los normands angleses avián conquistat la vila de Dublin e fòrça territòris al sieu torn. Mas pas tota l’illa èra encara conquistada. Sens un Naut Rei (Rei entre reis) de l’illa dempuèi la mòrt de Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair en 1186, los irlandeses sabián pas cossí véncer los angleses. E alara arribèt la guèrra d’independéncia escocesa de Robert de Bruce.
Pr’aquò divèrses clans comprenguèron qu’avián de far una aliança amb los fraires escoceses, fraires de lenga e cultura. Après aufrir lo títol de Naut Rei d’Irlanda al fraire de Robert Bruce en 1315, aqueste desbarquèt aquel meteis an en la còsta de l’Ulster (Irlanda del Nòrd) amb mai de 5000 òmes. La tòca èra expulsar los angleses, eliminar los Balliol e balhar la libertat al pòble d’Irlanda per , puèi, atacar los angleses per Galas. Pr’aquò los Bruce avián pensat crear una aliança de totas las nacions gaelicas en la luta contra los angleses.
Una campanha que capitèt fòrça temps
La preséncia dels escoceses en tèrras d’Irlanda provoquèt un soslevament general a l’illa contra los angleses. Ja en genièr de 1315 los escoceses avián pogut conquistar l’illa de Man, situada entre Irlanda e Anglatèrra e ara calia arribar fins las pòrta de Dublin. S’aquò èra fach i aviá fòrça escasenças de liberar Irlanda, arrestar los revenguts qu’avián los angleses de l’illa e balhar un supòrt mai grand a Escòcia en la sieuna luta per l’independéncia.
En mai de 1315 l’armada escocesa d’Eduard Bruce lutèt contra una confederacion del comte d’Ulster, los Mandeville, Bisset de Glen, Logan e divèrsas tribús sauvatjas que reconeissián pas cap autoritat. Foguèron totes vencuts en batalha e Bruce poguèt conquistar la vila estrategica de Carrickfergus. Mens d’un mes après mai de 12 reis del nòrd irlandés jurèron lleiautat a Bruce e lo coronèron Naut Rei d’Irlanda.
Pendent l’estiu doas armadas menadas per Richard Og de Burgh e Edmund Butler ensagèron de barrar lo pas a la, de mai en mai, granda armada irlandesa e escocesa de Bruce. Caliá barrar la sortida naturala del nòu Naut Rei de l’illa del territòri de l’Ulster e pasmens amassèron una armada amb tant d’òmes coma la de Bruce.
Cossí que siá, Eduard Bruce tornèt a capitar. Decidiguèt pas lutar en batalha dubèrta e esperèt en tot laissar passar lo temps. Las armadas anglo-irlandesas finiguèron lo minjar e aguèron de fugir. Pauc après Bruce ataquèt e conquistèt la província de Connach. Dublin èra mai prèp.
En aquel moment lo rei anglés Eduard II aviá tanben desbarcat en Dublin per amassar una armada e lutar contra los irlandeses e los escoceses. Maugrat l’esfòrç, la batalha de Kells foguèt una nòva capitada per l’armada de Bruce e Eduard II aguèt de fugir d’Irlanda per amassar una nòva armada.
En 1317 los aliats irlandeses d’Eduard Bruce arribèron al ponch de demandar una revocacion de la carta papal Laudabiliter qu’èra estada balhada als Plantagenet per conquistar l’illa d’Irlanda. Demandèron ara a Joan XXII reconéisser lo nòu Naut Rei d’Irlanda Eduard Bruce per finir la guèrra a l’illa e començar una nòva epòca de patz e libertat. Mas lo papa volguèt pas o far.
Malurosament, e aprés arribar a las pòrtas de Dublin e se preparar per iniciar lo sètge de la capitala anglo-irlandesa a l’illa a ala fin d’aquel an, las armadas d’Eduard Bruce avián pas pogut encara conquistar tota l’illa e lo sacatge practicat balhèt mai supòrt popular a l’armada anglesa. De mai, lo pròpri Eduard Bruce foguèt mòrt pendent la batalha de Faughart, que finiguèt la conquista escocesa d’Irlanda en 1318.
Après aquò, las lutas rivalas entre los reis irlandeses contunhèron e solament ne poguèt aver profièch politic l’armada anglesa, que conquistèt, un après l’autre, los reialmes irlandeses liberats per Bruce. Foguèt pas fins l’an 1595, amb la campanha d’O’Neill e la Confederacion Irlandesa qu’aqueste país tornèt a aver un nòu soslevament general contra los angleses. Lo sòmi de l’union de las nacions gaelicas irlandesa, escocesa e galesa contra l’arrogància anglesa aviá demorat mai de quatre ans e finiguèt un 19 d’octobre de l’an 1318 amb la mòrt d’Eduard Bruce, fraire de Robert Bruce, rei d’Escòcia. Mas aqueste òc qu’atenguèt la libertat pendent mai de 400 ans d’Escòcia.
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
