ISTÒRIA DER ARANÉS EN SÈGLE XXau
Dins del cicle d’activitats del “Mai Aranés” de l’Universitat de Barcelona, lo jorn 18 de Mai, Jèp de Montoya, president de l’Institut d’Estudis Aranesi – Acadèmia Aranesa dera Lenga Occitana (IEA – AAOL), desvolopèt una interessanta conferéncia sus la lenga e l’institucion.
De’n primièr, lo conferencièr expliquèt la situacion actuala de l’aranés e l’evolucion istorica de la siá oficialitat, sustot pendent los darrièrs decènnis. Dempuèi la redusida mencion a l’Estatut d’Autonomia de Catalonha de l’an 1979 (“lo parlar aranés serà objècte d’ensenhament e d’especial respècte e proteccion”) fins al nòu Estatut catalan de 2006, qu’autreja a l’occitan la categoria de lenga oficiala a tota Catalonha o las tòcas de la Lei Catalana de l’Occitan de l’an 2010. Un long camin qu’a atenguda una estructura legala, que deuriá servir per potenciar la lenga a l’Aran, mas tanben a tota Catalonha.
La creacion der IEA-AALO
Puèi, Jèp de Montoya expliquèt las divèrsas e interessantas activitats de l’IEA – AALO, coma l’autoritat reconeguda e consacrada a l’establiment e l’actualizacion de las nòrmas gramaticalas, ortograficas e lo lexic de la varianta aranesa de l’occitan, en tot seguir coma referéncia primièra la “Gramatica Occitana” de Loís Alibèrt, mas en promovent tanben la coneissença e l’utilizacion publica e sociala de l’aranés. L’academia possedís dos airals d’accion: la consacrada solament a l’aranés e la destinada a la connexion amb d‘autras varietats de la lenga occitana.
Son fòrça las publicacions editadas per l’IEA – AALO. Al domeni sonque lingüistic, trobam de diccionaris (generals e especializats) e de gramaticas, coma lo “Diccionari der Aranés”, la “Gramatica der Aranés”, “Es vèrbs en aranés” o lo “Vocabulari dera tecnologia dera informacion”. Mas l’institut aranés a publicat tanben de libres de tematica istorica coma una nòva edicion de la “Istòria de Les” de Melquiades Calzado de Castro o las “Croniques deth sègle XXIau” o la Colleccion Antòni Nogués, qu’a tradusidas de grandas òbras classicas de la literatura universala, coma “Hamlet”, “Èra Divina Comèdia”, “Guèrra e Patz” o “Es miserables”.
Francesc Sangar
