La repugnança que podèm sentir totes a l’ora d’agachar cossí o qué manja una animal carronhaire es invèrsa a la foncionalitat qu’an aqueste tipe d’animals. Lo voltor e, mai que mai, lo voltor de Rüppell, es, encara uèi, un dels aucèls mai tipics del paisatge african. Podèm pensar que son de bèstias repulsivas, mas lor foncion dins l’environament es clau. Sens eles la santat de tot l’ecosistèma seriá en dangièr. E, benlèu, sonque pr’açò meritan un pauc mai d’admiracion.
Val pas dire que lo continent african es lo paradís dels voltors. Totes los aimants de la natura e los estudioses del comportament animal an agachat sovent cossí es manjat per desenats de voltors de mai d’una espècia diferenta, un animal caçat fa gaire per un predator. E cal dire que segon totes aqueles cercaires, l’espectacle es estonant.
Pr’amor qu’en Africa i a plusors espècias desparièras de voltors ; lo voltor de cap blanc, lo voltor d’esquina blanca, lo voltor torgos, lo gipaèt barbut o lo voltor monge e fòrça d’autres encara. La lucha que se pòt debanar entre totas aquestas espècias davant un mamifèr mòrt pels predators es estonanta. Mas tanben an totes la siá foncion.
Car totas aquelas espècias d’aucèls carronhaires manjan diferentas parts del cors d’un animal mòrt e doncas i a pas pus cap concurréncia ecologica entre elas. Benlèu pr’açò lo cors d’un animal mòrt pòt desaparèisser literalament en pauc temps. Un fach que se debanariá pas sens d’espècias coma lo voltor de Rüppell (Gyps rupellii)
Lo voltor màger
De totas aquelas espècias de voltor benlèu la pus celèbras es la del voltor de Rüppell. Lo cinèma li donèt un rotle clau quand i an de batalhas o de chaples, en Africa o defòra d’aquel continent, segon l’epòca. Uèi encara es un aucèl estonant pr’amor de las siás dimensions, car a una envergadura d’alas de fins a 2,6 mètres, çò qu’es dich lèu.
Per ansin, lo voltor de Rüppell es un aucèl carronhaire que demòra, mai que mai, en la region africana coneguda coma Sahel (al sud de Sahara) mas tanben en Africa centrala e orientala. Pasmens, es benlèu, l’espècia de voltor african mens espandida dins aquel continent. Pòt far fins a un mètres de nautor e arribar a pesar entre 7 e 9 Kg, çò que convertís lo voltor de Rüpell en l’espècia carronhaira màger de tot Africa.
Benlèu pr’açò tanben es l’espècia carronhaira africana que pòt volar mai naut. Çò de normal, en aquesta espècia, es profiechar plan lo corrent caud african e volar entre 200 e 2000 mètres. Totun, en 1973, un voltor de Rüppell moriguèt en un accident contra un avion que volava sus Abidjan, a mai d’11 000 mètres de nautor.
Volar tan naut tanben dòna cèrts avantatges sus las autras espècias de voltor african. Es lo primièr qu’agacha una preda mòrta en la savana e aquò tanben garantís manjar mai que d’autres voltors.
Lo voltor de Rüpell es una espècia coneguda per demorar en d’airals brica umits. Tanben viu aisidament en de terrens montanhoses ont fa lo niu (un niu gigantàs). Se pòt pas dormir pendent la nuèch sus de bauces o d’autras formacions de ròcas, a la costuma de dormir tanben sus d’arbres amb fòrça autres especimèns, segon la region. Benlèu pr’açò los etològs afirman qu’es una de las espècias de voltor pus socialas.
Volar plan naut
Segon los cercaires los voltors de Rüppell an un tipe d’emoglobina especializada que lor permet alendar oxigèn ailà ont d’autras espècias d’aucèl pòdon pas o far malgrat la bassa pression troposferica. Aital, e pauc après la sortida del solelh, aqueles voltors daissan l’arbre o ròca ont dormiguèron e començan a volar mai e mai naut per agachar qualqu’un cors d’animal mòrt. I a de cercaires que confirmèron que tanben caçan d’animals encara vius malgrat qu’aquò seriá fòrça rar.
Volar tan naut ajuda plan a l’ora d’agachar tot çò que i a sul tèrra al long de quilomètres e quilomètres. D’abituda son los primièrs qu’arriban a un animal caçat (e pòdon tanplan assajar de luchar amb lo predator per li raubar la preda). Totun, que totas las autras espècias de voltors que tanben volan al cel african los seguiràn lèu lèu. Lo voltor de Rüppell preferís se noirir, sustot de viscèras. D’autras espècias manjaràn aisidament la pèl o los òsses de l’animal mòrt. Pas gaires seràn pro fièrs de li raubar un tròç de carn a un voltor de Rüppell.
L’epòca de reproduccion d’aqueste aucèl carronhaire es, d’abituda, pendent la sason seca. Lo pichon voltor sonque demorarà aperaquí tres meses al niu e puèi l’abandonarà per assajar de subreviure solet. Pasmens, es pas encara conegut, d’un biais scientific, se es la maire, lo paire o ambedós lor que noirisson l’aucelòn quand es al niu.
En mai d’aquò, benlèu cal soslinhar que, segon l’Union Internacionala per la Conservacion de la Natura, en 2007 sonque demoravan aperaquí 30 000 especimèns en tot Africa e que la siá populacion demeniguèt los darrièrs decennis e contunha de declinar. Pr’açò que l’estat del voltor de Rüppell african es considerat coma gaireben menaçada dempuèi alavetz, pr’amor de la siá contunha pèrda d’abitat e una màger pression demografica umana.
Uèi benlèu cal profiechar qu’es plan conegut pel cinèma per assajar de lo protegir d’un biais eficaç. Pas totes los animals d’aquel continent devon èsser bèls. Lo voltor de Rüppell es polit a la siá manièra. E la siá foncion ecologica es tras qu’importanta per l’environament mas tanben per la quita santat dels umans, qu’encara uèi patissèm fòrça repulsion a l’ora de lo veire manjar (o netejar) la savana dels animals caçats e mòrts per d’autres predators.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
