Era quantitat d’armes nuclears que i a aué ena planeta ei ua chifra de lhòcos, pr’amor que poirien provocar era fin de tota era vida ena Tèrra mès d’un còp. Auer bombes nuclers ja ei de lhòcos, mès n’auer tantes que poirien provocar era mòrt de toti es èsters viui en mon ei tan absurd que non pòt èster qualificat.
Pr’amor que, se totes es bombes nuclears dera Tèrra siguessen usades ath madeish còp (n’i a mès de 17.000), provocarien açò qu’auèm dit abans : era rapida mòrt de toti es èsters viui –umans, animaus e plantes – de tot eth mon, e diuèrsi còps. Es consequéncies serien fataus entara vida dera planeta pendent milions d’annades, pr’amor deth posterior iuèrn nuclear, que demorarie milèrs d’annades.
Sonque nòu païsi
Aué i a sonque nòu païsi confirmadi qu’an armes nuclears – Estats Units, Russia, Anglatèrra, França, Israel, Paquistan, Índia e China e Corèa deth Nòrd – en un mon damb 195 païsi. Totun, toti eri an ua chifra d’armes nuclears estonanta : mès de 17.000. Es chiffres son estades confirmades enguan pera ICAN o Campanha Internacionau Entara Abolicion des Armes Nuclears (2023).
Segontes aguesta associacion internacionau, « Estats Units e Russia an apuprètz 2.000 armes nuclears en alèrta tostemps, que poirien èster utilizades en sonque bères minutes. Sonque ua d’aqueres armes, se siguesse usada sus ua ciutat provocarie era mòrt lèu de de milions de persones e es sues consequéncies demorarien decades ».
Segontes aguesta associacion, n’i aurie pro aué damb sonque 1.000 armes nuclears, açò ei sonque eth 5% de totes es armes nuclears deth mon, entà provocar era fin dera vida ena planeta. D’autes estudis, coma eth de Kurzgesagt, confirmen que n’i a pro damb sonque tres d’aqueres armes nuclears entà tuar toti es abitants d’ua ciutat damb 100.00 persones. E açò provòque ua auta afirmacion ; damb totes es armes nuclears que i a aué, era fin dera vida en mon passarie diuèrsi còps. Non ei de lhòcos ?
Entà compréner aguesta situacion, cau pensar que, se totes aqueres armes provoquèssen ua explosion ena sèuva der Amazonas aué i aurie ua deflagracion damb ua energia superiora as 3 bilions de tones de TNT e açò qu’ei com dider era erupcion deth volcan Krakatoa (1883) multiplicada per 15 còps. Era explosion provocarie ua bòla de huec damb mès de 50 quilomètres de diamètre qu’ac cremarie absolutaments tot en toti es 250 Km ath torn dera medeisha e un misharnon atomic de mès de 50 Km de nautada que provocarie eth lançament ena atmosfèra de milions de particulas radioactiues qu’arribarien a tota era planeta pr’amor deth vent.
Non cau díder qu’açò provocarie lèu un nau iuèrn nuclear damb ua naua edat de gèu. Segontes er ICAN, era atmosfèra arreceberie 150 milions de tones de hum qu’arribarien enquia era estratosfèra. Açò implicarie era reduccion d’enquia un 45% dera pluèja ena planeta, e es temperatures serien lèu enquia 7º C o 8 ºC mès baishes. E açò ei parlar d’ua naua edat de gèu ena Tèrra.
Sense ozòn entà mos protegir mès pr’amor dera radioactivitat, es rais ultraviolèta provocarien un sense fin de càncers de pèth e era fin de tota era vida marina.
Sonque damb ua bomba coma era d’Hiroshima, çò ditz er ICAN, i aurien, aué, prèp de 870.000 mòrts es prumères setmanes. Se siguessen usades 500 d’aguestes armes sus es ciutats d’Estats Units e Russsia i moririen lèu 100 milions de persones (sonque pendent era prumèra mieja ora) mès tanben i aurien desenats de milions nafrats.
Era majoritat des subreviventi moririen es mesi posteriors pr’amor dera radiacion e es epidèmies. Mès eth risc d’auer càncer de tiroïdes e de sang demorarie en es mainatges neishudi dempús encara 10 annades. E totes es plantes e animaus tanben demorarien contaminadi pr’amor dera radiacion pendent decades.
Damb aqueres chifres – que son totauments de lhòcos – ara sabèm que, se es armes nuclears que i ena planeta non sigueren encara usades, ei pr’amor que toti es govèrns qu’an armes nuclears tanben coneishen açò. Mès açò non ei nat garantia. Vertat. Totun, se podèm acabar damb era vida en tot eth mon diuèrsi còps, non ei ja eth moment entà començar a destrusir era majoritat d’aqueres ?
Era Redaccion
