ES DESCOBÈRTA UNA NÒVA ESPÈCIA DE DINOSAURE CARNIVÒR ALS PIRENÈUS
La nòva espècia foguèt classificada pel paleontològ de l’Institut Catalan de Paleontologia ( ICP ), Albert G Sellés, coma un dinosaure carnivòr apertenent a la familha dels troodontids, un pichon grop de dinosaures amb de plumas que visquèt als Pirenèus mas tanben en America del Nòrd e Asia. Lo nom es Tamarro insperatus. L’espècia foguèt descobèrta arran d’un fossil trapat en Sant Romà d’Abella, en la comarca catalana del Palhars Jusan en 2003.
L’estudi del dinosaure foguèt fach per una còla internacionala de paleontologia dont de cercaires de l’Universitat d’Edimborg, e d’Alberta, en Canadà, a mai de cercaires de l’ICP Miquel Crusafont. Tamarro insperatus fa referéncia a una creatura mitologica del Palhars, lo Tamarro, e que foguèt pas esperat. En mai d’aquò tanben es plan malaisit trapar de rèstas fossilas de carnivòrs que visquèssen als Pirenèus fa 66 milions d’ans, sonque un pauc abans de l’extincion generalizada de totes los dinosaures en la planeta. E en Euròpa encara i a sonque paucas espècias carnivòras descobèrtas fins a uèi lo jorn.
D’un autre costat, fins a uèi sonque foguèron trapadas de dents fossilas de carnivòrs d’aquela epòca mas jamai un ós. “Aquò se poiriá debanar pr’amor qu’èran d’ósses plan pichons e fràgils, coma los dels aucèls actuals, çò diguèt Sellés. Los terapòdes son d’efièch lo grop de dinosaures mai pròche de la familha dels aucèls actuals e Tamarro es un terapòde. Los dinosaures son encara vius uèi lo jorn. Ne trapam cada jorn als pargues o al bòsc; son de gavians, de colombs, de passerats, etc”.
Una migracion vèrs Euròpa
L’estudi foguèt publicat al numeric Scientific Reports e confirmèt que Tamarro aperten als troodontids e encara mai als jinfengopterigidians, que demorèron en Asia pendent aquela epòca. La tròba de Tamarro, totun, es la primièra evidéncia d’un biais de dinosaure coma aquel en Euròpa. Aquò ajudariá a desvolopar la teoria qu’afirma que, pendent la fin del Cretacèu, i aguèron divèrsas ondadas migratòrias de dinosaures asiatics vèrs Euròpa e aital seriá arribat Tamarro als Pirenèus. Cal remembrar, totun, qu’en aquela epòca Euròpa èra sonque una archipèla d’illas dins la Mar de Tetis.
Los cercaires qu’estudièron Tamarro confirmèron que foguèt un dinosaure que creissiá plan lèu. Amb sonque doas annadas podiá far plan 1,5 o 2 mètres de longor e pesar fins a 20 Kg. Las rèstas de Tamarro foguèron trobadas en 2003 pels paleontològs Àngel Galobart e Rodrigo Gaete, pròchas a las d’un adrosaure nomenat Pararhandodon isonensis. Pr’aquò tanben se pòt dire qu’ambedoas espècias demorèron amassa dins lo quite environament.
Segon aquò, doncas, Tamarro, amb sonque 2 mètres de longor foguèt pas jamai cap dangièr per Pararhabdodon, que faguèt entre 20 e 12 mètres de longor. Çò de mai segur, segon Sellés, seriá que Tamarro, coma se debanava en força espècias troodontidas, foguèsse mai un carronhaire o predator d’espècias puc pichonas de reptils, mamifèrs o encara d’insèctes. En mai d’aquò, fònts del Museu de la Conca Dellà, en Catalonha, confirmèron qu’òm poirá vaire lèu ailà Tamarro insperatus mas tanben Pararhabddon isonensis e encara Adynomosaurus arcanus, amassa amb d’autras espècias animalas que demorèron durant lo Mesozoic en los Pireneùs.
La Redaccion
