Lo temps que va. Lo temps que ven. L’umanitat tanben. E las vilas qu’aquesta a bastidas. Una còla scientifica internacionala a descobèrt las roïnas d’una anciana vila medievala apelada Harlaa e oblidada dempuèi lo sègle XIIn. A aquela epòca èra coneguda coma la vila dels gigants.
La descobèrta balha mai lutz sus l’origina del comèrci internacional medieval e l’islam en Etiopia entre los sègles Xn e XVn. La vila es considerada coma una pròva de mai del ligam etiopian amb lo golf Persic, Egipte e Índia pendent de sègles.
De mai, es una descobèrta estonanta pr’amor que confirma que dins la vila i avián d’artisans que comerçavan amb tota la planeta a travèrs de l’ocean Indian e la mar Roja.
Una epòca e de luòcs oblidats
“De descobrir aquesta vila es una vertadièra revolucion arqueologica pr’amor qu’Etiopia es sovent desmembrada –çò expliquèt Timothy Insoll, arqueològ de l’Universitat d’Exeter–. Aviá coma nom Harlaa e es uèi lo jorn a 120 quilomètres de la mar Roja e mai de 300 d’Addis Abeba, la capitala etiopiana. Totun, a l’epòca èra un vertadièr centre de creacion de joièls e d’autras pèças qu’èran vengudas per tota la region e de mai luènh encara”.
Segon los arqueològs, Harlaa èra compausada d’estrangièrs que demoravan dins la vila mas tanben d’abitants locals. Èra una vila amb una populacion plan mesclada que comerçava amb d’autras vilas de la mar Roja, l’ocean Indian e tanben fins al golf Arabic.
La vila èra bastida amb de grandas pèiras e aquò se poguèt far solament se lors abitants avián fòrça argent. Es benlèu per aquò que dins la region se disiá qu’ailà demoravan de gigants. Los arqueològs sabon pas encara s’aquò fa referéncia a la talha dels abitants o s’èran plan poderoses pr’amor que tenián fòrça sòus.
“Totun, èra una comunautat plan mesclada – çò diguèt Insoll–. Son estadas trobadas de pèças fòrça pauc abitualas, amb una origina chinesa, coma de pèças d’argent. Fasiá de temps que los païsans de la region en trobavan e i aviá una legenda sus una vila de gigants”.
L’anecdòta es que los abitants de la region creson pas encara a las explicacions dels arqueològs, e las esqueletas trobadas, çò dison los païsans locals, son de filhs de gigants e pas d’adultes. Un cas de victòria de la legenda sus la sciéncia.
Es clar que los arqueològs son pas d’acòrdi amb aquò. Las soletas pròvas de las roïnas de Harlaa son fins ara una mosqueta del sègle XIIn, de sepulturas musulmanas e plusors pèças de veire, de ròca e de jòias e de ceramica qu’an d’originas divèrsas: Madagascar, las illas Maldivas, Iemèn, China e d’argent de l’Egipte del sègle XIIIn.
L’arquitectura de la mosqueta es abituala dins la region e parièra a d’autras trobadas dins lo sud de Tanzania e Somalilàndia, aquò demostrariá que las divèrsas comunautats islamicas que i aviá en Africa a l’epòca èran restacadas.
En mai d’aquò, çò trobat pels arqueològs permet d’afirmar que los joielièrs de la vila fasián de joièls de nauta qualitat: de pèças delicadas d’argent, bronze e tanben amb de pèiras preciosas e de veire. Per o far utilizavan una tecnologia qu’alara èra coneguda en Índia e aquò poiriá demostrar que i aguèt una granda relacion comerciala entre aquel país e la vila d’Harlaa.
“A l’epòca, los joièls èran faches per far lo comèrci amb l’interior african –çò afirmèt Insoll– e los materials avián una origina exterior, la mar Roja, la còsta africana occidentala e tanben, de segur, Índia. Mas encara sabèm pas cossí pagavan lo material per far los joièls”. Ara los arqueològs dison que cal estudiar la region fins a 100 quilomètres a l’entorn d’Harlaa per conéisser melhor encara l’istòria de la vila e de son comèrci”.
La Redaccion
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion.
