La geologia contunha d’èsser una sciéncia problematica. Qualqu’uns diràn que l’America del Nòrd e del Sud son dos continents. D’autres un. Euròpa es es un continent o melhor Eurasia ? Segon aquò una còla de geològs de l’agéncia GNS Science a descobèrt un continent nòu, negat en lo 94% de la sieuna superficia. Lo sieu nom : Zealand.
Aqueste nòu continent seriá plaçat a l’èst d’Austràlia e Nòva Zelanda, las illas Fiji e las illas Tònga ne serián l’autre 6% de tèrra evidenta. La region fa prèp de 5 milions de quilomètres cairats e formava part del supercontinent Gondwana fa milions d’ans.
Las rasons balhadas per Nick Mortimer, cap de la còla geologica qu’a fach aqueste estudi son que los continents son confirmats quand se pòt identificar en la crosta terrèstra la sieuna existéncia. E aqueste es lo cas de Zealand. Segon los scientifics i a d’autras pròvas, coma la connexion jos l’aiga de divèrsas illas, coma Nòva Zelanda e Nòva Caledònia.
“La sieu isolament per rapòrt a Austràlia e la sieuna granda extension fan possible la sieuna definicion coma continent. Un continent que se sona Zealand – çò diguèron los scientifics d’aquesta còla -. La sieuna extension es tant granda coma lo continent de l’anciana Índia. E coma Índia, Austràlia, Antartida, Africa e America meridionala, formèt part un còp del grand continent conegut coma Gondwana.
Lo continent mai jove
Nick Mortimer e los sieus collègas an volgut soslinhar tanben que Zealand es, segon aquò, lo seten mai grand continent de la planeta e que tanben es lo mai jove. Solament se pòt comprene lo problèma de la region se s’identifica Zealand coma un continent e pas coma una amassada d’illas continentalas. Aquò es geologicament vertadièr – çò diguèron los expèrts.
En l’identificacion de Zealand los geològs an reconegut que lo 94% de la sieuna extension actuala es negada per l’ocean Pacific. Al delà d’aquò, tanben an confirmat un autre fach geologic estonant: i a una autra region plaçada a l’oèst de l’Antartida e liura de gèl que tanben es negada per aqueste ocean. Aquò volriá dire qu’aqueste continent seriá geologicament fòrça mai grand que non se pensava.
“Zealand e l’oèst de l’Antartida èran situats al sud-èst de Gondwana , l’un davant de l’autre –çò diguèt Mortimer -. Tot aquò se debanèt abans del trincament d’aqueste ancian continent que i aviá en la Tèrra fa milions d’annadas. En aquela epòca Zealand èra solament lo 5% de Gondwana”.
Zealand a doncas los mai grand recòrds del Mesozoic de la part mai al sud-èst de Gondwana, çò confirmèt la còla de geològs, e fins lo Cretacèu èra pas negada, situada entre l’Oèst antartic e lo continent dels cangorós. Pr’aquò, quinsevolh estudi fach sus la geologia del Paleozoic e Mesozoic en Gondwana, l’èst australian e l’oèst antartic es incomplet se se parla pas de Zealand .
De mai, Mortimer a los sieus collègas an volgut confirmar l’importáncia geologica e scientifica de la descobèrta estonanta de Zealand. Per eles es pas lo cas d’un ancian e pichon continent que i aguèt en epòcas passadas. Èsser negat uèi lo jorn e non èsser desseparat en microcontinents fa de Zealand un membre mai de la familha actuala dels continents de la planeta Tèrra. Pr’aquò avisan que, en sciéncias naturalas, de còps, açò qu’es vesedor e grand es pas reconegut. L’estudi es estat publicat en lo jornal numeric GSA Today.
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
