L’etnia fang –un nom que la quita etnia africana considèra coma marrit pr’amor que defendon que cal los nomentar amb lo nom de mfan, qu’en lenga fang vòl dire “d’òmes vertadièrs”, es uèi majoritària en de païses coma Guinèa Equatoriala, Gabon e encara Cameron. Mas aquò foguèt pas totjorn parièr. De recents estudis situan la sieuna arribada a aquela region africana pendent la mitat del sègle XIX en tot fugir d’esclavistas del nòrd (benlèu Nigèria).
Uèi lo jorn los fang son una populacion de mai d’1,2 milions d’abitants devessits entre tres o mai estats africans (cal benlèu inclure las illas de Sao Tomé e Principe, ont i a qualqu’unes milièrs qu’encara parlan la lenga fang malgrat que lo portugués es lenga oficiala e encara al Còngo), çò es Guinèa Eqüatoriala e Gabon, ont son l’etnia majoritària – dins lo primièr son 80% de la populacion – e encara Cameron.
Los fang son coneguts pr’amor que fan de bèlas figuras de fusta – e lors masquetas son celèbras dins la planeta tota – e pr’amor qu’uèi forman la majoritat de la populacion dins Guinèa Equatoriala e Gabon. Mas aquela situacion èra pas parièra d’aperaquí, quand los primièrs explorators europèus aguèron los primièrs contactes amb eles dins la seuva tropicala africana. Venián del nòrd e conquistavan tot lo territòri d’autras tribús vesinas pendent sa marcha. La sieuna es una istòria de migracion umana mas tanben de lucha e conquista que se debanèt fa gaire.
De braves guerrièrs
L’explorator francés american Paul du Chatillu confirmèt aver trapat per primièr una etnia nòva dins la selva equatoriala africana en l’an 1855. Lo territòri èra alavetz una colònia espanhòla mas la primièra estacion comerciala e militara d’aquel estat arribariá pas al continent dempuèi l’illa de Fernando Poo fins 1901. Tre alara calguèt mai de 20 annadas de lucha e fuòc contra los vilatges e tribús fang per los dominar, un fach que se passariá pas fins d’aperaquí l’an 1920.
Los fang èran alara una etnia que demoravan al luòc nudes o gaireben, amb de coas de pel al cap tipicas e tot lo cors pintat de ròi. Avián d’escuts rectangulars e un tipe de tomahawk o coltèl de guèrra plan celèbre entre las tribús vesinas pr’amor de l’orror que desvelhava.
D’estudis recents confirmèron que los fang serián estats atacats mai al nòrd, a la còsta nigeriana per d’esclavistas e d’etnias islamizadas (benlèu los Haussa) dempuèi lo sègle XVI. Alara aurián començat una migracion vèrs la seuva meridionala que los auriá menat fins Guinèa Equatoriala pendent començaments del sègle XIX. En 1840 de comerciants mpongwe ja confirman la sieuna preséncia dins la selva e vèrs l’an 1850 serián arribats al fluvi Ogooue. En 1885 ja foguèron trapats pels alemands en Cameron e aquò vòl dire una marcha d’aperaquí 10Km/an dempuèi lo nòrd originari. Segon una segona ipotèsi istorica serià venguts del riu Nil sodanés.
D’un autre costat, los pròpris fang considèran encara uèi que, pendent lo passat, avián demorat dins un luòc que i aviá pas de selva, al torn d’un lac e amb una fauna totalament diferenta. Totun, perseguits per lors vesins e d’esclavistas aurián marchat fins la selva que i aviá mai al sud per s’amagar de lors enemics e, pauc a cha pauc, aurián conquistat las tèrras de lors vesins. Aquò se seriá demorat amb de guèrras cuèrtas e pauc violentas pr’amor que las tribús que i aviá alara dins la selva èran pas gaire organizadas politicament.
Cossí siá, los fang, l’etnia majoritària en aquela region –en Gabon se pòt pas encara uèi parlar de chifras de populacion dels fang pr’amor que seriá conegut que son l’etnia majoritària e i poirián espetar de conflictes socials- son uèi una nacion amb lenga e cultura pròprias qu’es venguda aital amb los sègles. Fa mens de dos-cents ans sonque èran de nomadas qu’utilizavan la violéncia contunha per conquistar mai e mai tèrra. E que luchèt pendent mai de 20 annadas contra los europèus pendent lo periòde de la colonizacion, per la libertat. Una istòria, fin finala, brava, coma la de quinsevolha autra nacion de la planeta.
La Redaccion
