DE MATÈRIA ESCURA ABANS DEL BING BANG
Segon un fisician teoric, Tommi Tenkanen, la matèria escura auriá ja existit abans lo famós Bing Bang. Aquel tipe de matèria, que l’Univèrs n’es fach fins un 25%, auriá doncas sa origina abans de l’espletament que se passèt pendent la naissença de l’Univèrs. Aquò auriá son efièch sus la posicion actuala de las galaxias e pòt balhar de nòva informacion sus cossí èra tot abans lo Bing Bang. L’estudi de Tenkanen foguèt publicat al numeric Physical Review Letters.
“Se la matèria escura son de particulas que nasquèron abans lo Bing bang, çò diguèt Tommi Tenkanen, cercaire de l’Universitat Johns Hopkins, aquò seriá tras qu’important dins la distribucion de las galaxias pr’amor que serián situadas d’una manièra unica. En mai d’aquò, seriá un fach que poiriá ajudar conéisser melhor cossí foguèt tot abans aquela epòca, çò es la naissença universala”.
Fins ara los scientifics coneisson gaire sus l’origina de la matèria escura. Sonque que joguet un ròtle important dins la formacion de las galaxias. Totun, ja fasiá temps que sospechavan qu’èra un tipe de substància que ja existissiá abans del Bing bang. Pr’aquò Tenkanen apondèt que, se la matèria escura venguèsse del temps de la naissença del Big Bang, e pas abans, seriá un senhal clar que la sciéncia auriá ja confirmat.
Amb l’usatge d’una formula matematica simple, lo scientific poguèt demostrar que la matèria escura seriá nascuda pendent una epòca anteriora al Bing bang, coneguda tanben coma lo periòde de l’Inflacion Cosmica. Seriá una epòca que l’univèrs s’espandiguèt de manièra plan rapida e aquò auriá produsit un cèrt tipe particulas nomenadas escalaras.
Totun, que solament una particula d’aquelas, es estada descobèrta fins uèi lo jorn, lo famós boson d’Higgs. “Encara se sap pas qué es la matèria escura, çò afirmèt Tenkanen, mas s’es restacada amb de particulas escalaras de segur qu’es pus anciana que lo Bing bang”.
Un scenari matematic nòu
Dins aquel scenari cal pas assumir cap interaccion entre la matèria visibla e la matèria escura mai enlà de la gravetat, çò confirmèt Tenkanen. “L’idèa es que la matèria escura,çò diguèt, existiguèt fòrça abans del Bing Bang e maugrat qu’es pas una idèa nòva, i a pas cap matematician que poguèt balhar supòrt scientificament ad aquela idèa”.
L’estudi de Tenkanen mòstra cossí divèrses cercaires aurián desbrembat cossí trapar aquela relacion amb de formulas matematicas mai simplas e cossí se pòt espepissar las traças de la matèria escura dins la distribucion de l’Univèrs. Un tipe de matèria que, segon aquel fisician es plan malaisit de trobar amb d’experimentacion de particulas, mas que pòt èsser aisidament espepissat a travèrs de l’observacion astronomica.
La Redaccion
