DE BÈSTIAS FENOMENALAS
Uèi lo jorn totes aqueles que son pas scientifics barrejan lo tèrme pterodactil amb lo de pterosaure. Cal saber que uèi son conegudas centenats d’espècias de pterosaures e que pr’açò son paraulas pas sinonimas. A mai, lo cinèma ajudèt brica la paleontologia car divèrses films avián de personatges qu’interpretavan a de cercaires que quand agachavan un pterosaure confirmavan qu’èra un pterodactil sens conéisser la siá espècia. A mai d’aquò, la majoritat dels còps qu’aquò se debanava, lo pterosaure èra, mai que mai, un pteranodon. Uèi sabem que lo pterodactil foguèt sonque una espècia que demorèt pendent lo Jurassic superior nomenada Pterodactylus antiquus. Cap autra espècia de pterosaure pòt èsser nomentada aital e doncas aqueles reptils gigantasses que volavan pendent l’epòca dels dinosaures (çò es lo Triassic, lo Jurassic e lo Cretacèu) devon èsser nomenats pterosaures e doncas, pas pterodactils.
D’un autre costat, i a fòrça personas que pensan que, donat que los teropòdes (de dinosaures carnivòrs) foguèron los primièrs dinosaures qu’aguèron de plumas (e tanben foguèron familha dels aucèls actuals), los pterosaures, es segur que tanben aguèron de plumas pr’amor que volavan. Malgrat qu’es logic d’o pensar, cap pterosaure trapat e classificat fins a uèi lo jorn aguèt de plumas. Totun, lo genre Sordes, que demorèt durant lo Jurassic, aguèt una sòrta de proto-plumas.
L’espècia mai granda de pteranodon (e que visquèt pendent lo Jurassic, faguèt una mejana d’aperaquí 10 mètres d’envergadura d’alas (fòrça màger que Pterodactil, que faguèt sonque aperaquí 3 mèstres d’envergadura d’alas ). Pasmens, se las primièras espècias de pteranodon fasián sonque qualqu’unes centimètres d’envergadura d’alas, los darrièrs especimèns d’aquel tipe de reptils voladors (Quetzalcoatlus) venguèt encara mai grand que pteranodon pr’amor qu’aguèt d’alas amb una envergadura de mai de 12 mètres. Aquò faguèt d’aquela bestiòta la pus granda que jamai volèt sus la Tèrra al long de tota la sieuna istòria (pasmens que foguèt tanben un animal que pesava sonque aperaquí lo que pesa un èsser uman pr’amor qu’aguèt los òsses voids).
De crestas misteriosas
Cap cercaire pòt encara afirmar perqué de pterosaures coma pteranodon o d’autras espècias, coma Tapejara, aguèron aquelas crestas gigantassas sul cap. Pasmens, plusors paleontològs pensèron que benlèu seriá per atirar de femèlas. ( e los mascles qu’avián aquela cresta pus granda atiravan l’atencion de las femèlas fòrça mai que los que las avián pus pichonèlas). D’autres cercaires, encara gausèron de dire que seriá per aver un melhor equilibri quand volavan sus l’ocean.
E malgrat qu’aguèron de poderosas pautas òm pensa que sonque podián marchar sus quatre pautas e que foguèron pas bipèdes pr’amor que lors alas arrestavan l’animal a l’or de marchar drech. Aquò desseparariá plan los pterosaures e los aucèls – e que demorèron tanben pendent la quita epòca – pr’amor que los darrièrs marchèron totjorn dempuèi la primièr espècia trapada sonque amb doas pautas. Los pterosaures poguèron aquò jamai far. Volar èra aisit per eles mas marchar pas gaire.
Los pterosaures (fòrça espècias conegudas paleontologicament, aumens) aguèron de dents dins lor bec. Uèi i a pasa cap espècia d’aucèl amb de dents malgrat que las primièras espècias d’aucèl conegudas e mai primitivas tanben avián de dents, coma d’autres dinosaures terapòdes de l’epòca. Pr’açò òm pensa que fòrça d’aquelas espècias de pterosaure (pas las primièras espècias que foguèron plan pichonèlas e que, solide, foguèron insectivòras) foguèron piscivòras, çò es que pescavan peissum sus l’aiga, doça o de la mar.
Las primièras espècias de pterosaure demorèron pendent lo Triassic fa aperaquí fa 220 milions d’annadas, èran plan pichons e avián de coa. Las darrièras espècias visquèron fa 66 milions d’ans justament abans la casuda del meteòr Chicxulub , que provoquèt l’extincion de totas las espècias de dinosaures, reptils marins e pterosaures (mas pas d’aucèls o mamifèrs, pus pichons) foguèron d’espècias apertenentas a la familha dels azhdarchids, amb de mesuras gigantassas, sens coa nimai dents. Pr’açò òm pensa qu’avián de besonh de territòris segurs sens de predators, coma d’illas al mièg de l’ocean, qu’ajudarián aquelas bèstias a l’ora de pescar peissum, lor dièta.
Uèi òm pensa que, se òm pòt trapar de pterosaures europèus abans de la siá extincion, çò es pendent lo Cretacèu, seràn d’azhdarquids, que poirián aver visitat plan d’illas oceanicas coma l’illa Pipro (Pirenèus-Provença), e que balhèt fòrça dinosaures fossils fenomenals pendent los darrièrs ans, mas pas encara cap pterosaure.
La Redaccion
