Es pas gaire conegut que las formigas comencèron a s’espandir per la planeta tota amb la flors dempuèi las forèsts preïstoricas fa desenas de milions d’ans fins a çò que son uèi lo jorn, un insècte que pòt èsser trapat plan pertot. Mas descobrir lo camin qu’an fach fins a l’epòca actuala foguèt pas un camin aisit per la sciéncia.
Per o aténher, los scientifics trabalhèron sus de fossils mas tanben d’analisis geneticas e donadas d’aqueles insèctes de tota la Tèrra. Foguèt sonque aital que los cercaires poguèron confirmar que las formigas son d’insèctes plan ligats al monde de las flors e que o son estadas dempuèi fa aperaquí 60 milions d’ans. E la sieuna istòria evolutiva es estonanta.
Pr’amor que las formigas comencèron a s’espandir, amb las flors, quora aquelas tanben comencèron a s’espandir per la planeta blava dempuèi las escuras prigondors dels bòsques preïstorics. E lor espandiment entraïnèt tanben un mond desparièr que tanben patiguèron totas las autras espècias d’insèctes de la planeta e las autras espècias animalas e vegetalas.
La planeta de las formigas
Uèi òm pòt trobar de formigas un pauc per tot. I a mai de 14.000 espècias diferentas de formigas a la planeta blava pr’amor que demoran en totes los continents franc Antartida. Comptar lor nombre foguèt brica aisit pels cercaires. Foguèt una discussion que demorèt d’annadas. Pasmens, uèi i a un acòrd general que benlèu i a mai de quatre quadrilions d’especimèns. E, malgrat tot aquò, encara cal desvolopar lor camin fins al moment actual.
Pr’açò una còla de cercaires publiquèt un nòu estudi al numeric Evolution Letters, ont assajèron d’explicar cossí se debanèt aquel camain evolutiu. Lor camin dempuèi lo començament de l’espècia es plan ligat a l’espandida de las flors, fa 60 milions d’ans e es alavetz e pas abans que comencèron a conquistar la planeta de las formigas.
“Uèi i a de formigas a totes (gaireben) los continents de la planeta en totes los ecosistèmas. N’i a suls arbres, e tanben n’i a sosterranhas, e caliá comprene cossí poguèron arribar a la diversitat actuala amb sonque un solet ancessor, çò diguèt Matthew Nelsen, cercaire del Musèu de Camp de Chicago ».
La siá origina es, totun, plan anteriora. Naissèron coma espècia fa 140 milions d’ans e sonque poguèron conquistar pauc a cha pauc la planeta a travèrs de lor ligam amb las plantas angiospermas, çò es las plantas que produison de flors. Aquel es lo camin evolutiu seguit per las formigas fins a uèi.
Mas per poder o confirmar scientificament, Nelsen e Corrie Moreau de l’Universitat de Cornell, Kevin Boyce de l’Universitat d’Stanford e lo cercaire Richard Flee analizèron lo biotòp de mai de 1.400 espècias desparièras de formigas, lor clima e temperatura sasonala. Puèi amassèron aquelas donadas en tot assajar de crear un arbre evolutiu e descobriguèron que la conducha de fòrça espècias de formigas – la majoritat – es plan ligada al linhatge de las meteissas. Aital descobriguèron cossí demorèron las formigas preïstoricas.
Fa 60 milions d’ans las formigas demoravan dins de bòsques e fasián lo nis de biais sosterranh. Quan aquelas forèsts comencèron a s’espandir daissèron liure de mai en mai vapor d’aiga a travèrs de lors fuèlhas. E lo mond venguèt mai umit, mai tropical, çò confirmèt Nelsen.
Dins aquel nòu environament qualqunas formigas comencèron a bastir lors nis en naut dels arbres al costat d’autras espècias animalas coma de sèrps, divèrsas espècias anfibianas e tanben de plantas epifiticas. E la comunautat d’èssers vius suls arbres cresquèt plan.
D’aicí las formigas s’espandiguèron puèi a d’airals mai secs. Segon Nelsen e los autres cercaires, quand las flors abandonèron los bòsques, las formigas s’espandiguèron amb elas. Las plantas amb de flors èran alara lor noiridura basica. E las formigas, al còp, espandiguèron mai las plantas amb de flors en tot menar lor grana. Ambedoas espècias avián lo meteis interés comun.
Segon los cercaires d’aquel estudi, descobrir aquò ajudèt a comprene melhor lo mond actual. Sens d’insèctes e sens de formigas la planeta pòt aver una grèva crisi de biodiversitat, ont tanben i es l’òme.
“Las formigas son d’insèctes totjorn ligats amb la creacion d’ecosistèmas e lor ròtle es estat totjorn clau, çò apondèt Nelsen. De cambiaments prigonds al mond de las plantas, cossí los que se debanan uèi, pòdon cambiar e plan lo clima actual de la planeta. E poirián provocar de cambiaments tanben prigonds dins tota la comunautat animala de la Tèrra ».
La Redaccion
