Recentament qualqu’unas plataformas televisivas retirèron temporàriament dels sieus archius lo film “Amb l’aura envolat” (Gone with the wind), perque es estat considerat coma defensor de premissas racistas. Amb aquela decision, arribam pas tròp luènh amb la defensa d’aquò qu’es politicament drech?
Basat sul roman del meteis títol, escrich per estatsunidenca Margaret Mitchell l’an 1936, l’òbra foguèt un succès de ventas quand foguèt publicada, tradusida a fòrça lengas, e contunha d’èsser un dels romans mai legits de l’istòria de la literatura. Son racistas e defendon la segregacion raciala lo roman e lo film? Observam lo contèxt.
Pendent lo decenni de 1930 lo mond occidental patissiá la Granda Depression Economica. E las tensions racialas èran estadas desvolopadas amb fòrça: lo Ku Klux Klan creissiá als estats del Sud. Mas desbrembam pas l’antisemitisme europèu, coïncidéncia ideologica dels estats fascistas.Malgrat que la Guèrra Civila estatsunidenca èra acabada mai de seissanta ans endarrièr, los afroamericans dispausarián pas dels dreches civils fins als ans 1960 (un sègle après la fin de la guèrra!!!).
De racisme evident
Aquela abséncia de preocupacion dels govèrns nòrd-americans pendent un sègle demòstra que lo racisme existissiá pas solament al Sud; lo Nòrd se preocupèt pas de considerar los afroamericans d‘òmes liures coma ciutadans estatsunidencs e mantenguèt una discriminacion raciala insuportabla.
Margaret Mitchell mostrèt al sieu roman un Sud mitic e idealizat: “I aguèt un còp un país nomenat lo Vièlh Sud, tèrra de cavalièrs e camps de coton”. L’argument defend que los afroamericans èran mai uroses quand èran d’esclaus, pr’amor que lors proprietaris blancs protegissián e sonhavan lors servents, e nega l’existéncia de maltractaments ni separacion de familhas, amb la venta de parents e filhs a desparièrs proprietaris.
Al començament del roman Gerald O’Hara crompa una maire, Dilcey, maridada amb Pork, lo servent principal de Tara, e la siá filha, Prissy, per qué la familha visca amassada. Los maltractaments e las separacions de familhas existiguèron a las plantacions, malgrat que lo roman negue l’evidéncia (foguèt solament flagellat un còp un esclau perque aviá pas netejat lo caval de Gerald O’Hara).
Al roman e al film los personatges afroamericans (Mammy, Dilcey, Pork) son descriches de manièra positiva abitualament, amb de valors coma la fidelitat, e possedisson pas de caracteristicas negativas qu’an d’autres personatges blancs. E Ashley Wilkes, proprietari de la plantacion vesina de “Twelve Oaks” explica que se la guèrra aguèsse pas liberats los sieus esclaus, el meteis los auriá donada la libertat, car considerava que lo sistèma podiá permetre fòrça d’abuses.
Quand los afroamericans foguèron liberats, fòrça d’eles èran sens trabalh ni un luòc ont poder viure, coma Big Sam, un dels esclaus dels O’Hara. Lo Nòrd se preocupèt pas de donar un futur a tota aquela populacion. Fòrça afroamericans èran analfabètes e avián pas cap de preparacion per trabalhar. E la segregacion raciala empedissiá que poguèsson recebre estudis superiors. L’esclavatge es detestable e anulla la dignitat umana? Òc. Mas la situacion viscuda pels afroamericans après la desliurança foguèt pas fòrça melhora (e la discriminacion economica contunha viva als Estats Units).
Lo roman explica cossí lo Ku Klux Klan foguèt creat coma responsa als abuses dels ianquis e la delinquéncia dels afroamericans liberats, que sens de trabalh, se vegèron obligats fòrça d’eles a panar amb de violéncia. Mas Rhett Butler critica l’existéncia del Ku Klux Klan (èsser membre “ne seriá una peniténcia fòrça dura”) perque considèra qu’es pas la solucion. Lo film menciona pas en cap scèna lo tèma del Ku Klux Klan.
Hattie MacDaniel, qu’interpretava la Mammy dels O’Hara (la serventa principala d’aquel grand ostal), ganhèt l’Òscar a melhora actritz segondària, mas vegèt la ceremònia dempuèi d’una abitacion desseparada car la segregacion racionala permetiá pas l’an 1940 que poguèsse partejar la sala amb los autres actors e actrises. L’aplaudiment mai long de la nuèch foguèt per ela, coma aumenatge a tota la siá raça. Malgrat lo contèxt, pas totes defendián la segregacion raciala als Estats Units.
Mas existís un autre detalh important. Lo roman e lo film son clarament feministas. Enquadram tornarmai lo contèxt. Pendent la Primièra Guèrra Mondiala, fòrça femnas s’incorporèron al mond del trabalh , en ocupant los luòcs de trabalh vacants pr’amor que los òmes èran a la guèrra. Acabat lo conflicte, las femnas incorporèron, amb tota la rason, de reivindicacions sul trabalh a las siás autras demandas coma lo drech al sufragi. Pendent los decènnis 1920-1930, la defensa del drech femenin al trabalh foguèt un dels tèmas politics e socials mai debatuts.
A “Amb l’aura envolat”, l’eroïna atenh dirigir una plantacion, un ressèc e d’autres negòcis sens lo besonh ni l’ajuda de cap òme. Scarlett O’Hara es pas la tipica eroïna qu’espèra l’eròi salvador; ela meteissa pòt salvar la siá familha de la tragèdia economica que patís lo Sud. La protagonista venguèt tota una image e un exemple de las femnas de l’epòca. Podèm dire que Scarlett O’Hara foguèt obligada a trabalhar e dirigir de negòcis pel besonh (i aviá pas d’òmes per dirigir Tara), mas aquela circonstància elimina pas lo merit de la protagonista.
Fin finala, devèm condemnar lo racisme e la discriminacion raciala? Òc. Mas devèm veire tant lo roman coma lo film, que son d’ òbras d’art, dins son contèxt.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
