Se i a gats marsupials, es clar que tanben i a de rats marsupials en Oceania. Mai encara en Austràlia, ont totes coneissèm ja la tendéncia qu’an los abitants d’aquel continent a l’ora de nomenar las espècias cossí vòlon. E los bandicuts, qu’es lo nòm oficial que recebon los mamifèrs qu’apartenon al genre dels Peramelidea son, ailà, los rats marsupials.
Per ansin, los bandicuts son una familha de pichons marsupials plan semblables als rosegaires, amb un mòrre cuèrt e ponchut, amb d’aurelhas sens de pèl e una coa amb de pèl. Las sieunas mesuras generalas pòdon èsser situadas entre un rat e un conilh. Los dets de las pautas finisson amb d’arpas plan ponchudas e la color es diferenta segon l’espècia, car pòt èsser iranja, grisa o bruna, malgrat que tanben i a d’individús amb de ràias.
Doas de las caracteristicas pus importantas qu’an los marsupials o bandicuts son las sieunas dents e un pè amb lo segond e tresen det amassa, cossí se debana en çò dels erbivòrs. Las dents, a mai d’aquò, son a mièg camin entre las d’un carnivòr e las d’un insectivòr. Dins aqueste grop i son incloses 21 espècias en Austràlia, Tasmania, Nòva Guinèa e Indonesia (Asia).
Se los bandicuts son semblables als opossums e los autres rosegaires es pr’amor sonque de la convergéncia evolutiva, car ne son pas familha. Son d’animals nuechencs que demòran la majoritat del jorn amagats als sieu amagatal, que pòt èsser un trauc al sòl, a la ròca o en de nis bastits amb d’èrba e de brancas.
Malgrat que lor dièta es plan divèrsa, la sieuna denticion remembra la dels gats marsupials o quolls, la del diable de Tasmania e la de l’escandilhat lop marsupial. Totas las espècias de bandicut doncas se noirisson de pichons mamifèrs, es vertat, mas tanben de reptils, d’insèctes e tanben de plantas.
Una dièta plan divèrsa
Los rats marsupials, segon l’espècia, tanben manjan de rasigas, de semes e d’autres vegetals. D’autras, pasmens, son sonque carnivòras e devòran d’insèctes, mas tanben d’escargòlhs, de vèrmes e de mirgolas. L’espècia coneguda coma bilhis tanben manja de carn e sovent son de mamifèrs pichons e tanben de reptils.
Qualcunes dels piègers predators que patisson los bandicuts son los varans. Los aborigèns australians los cacèron de biais abitual fins al sègle XIXn. Quora arribèron los colons blancs, tanben menèron tota sòrta d’animals domestics, dont de cans e de gats, qu’atacan e aucisson sovent de rats marsupials. E aquò es una grèva menaça per la supravivéncia d’aqueste tipe d’animal.
Malgrat que cèrtas espècias, dont lo bàndicut de mòrre cuèrt e lo bandicut de mòrre long pòdon se reproduïre al long de tota l’annada, la majoritat d’espècias an lo zèl sonque pendent la prima e doncas sonque pòdon aver descendéncia un sol còp l’an. La gestacion se situariá entre doas e tres setmanas amb d’entre 1 e 5 pichons que, aprés nàisser, se’n van a la bossa marsupiala, ont i demoraràn encara qualcunas setmanas mai.
Los pichons bandicuts, aprés nàisser, son tras que pichons, pr’amor que sonque fan entre 1,3 centimètres de longor e an un pés d’aperaquí 0,3 gr. Amb las sieunas ja ponchudas arpas se’n van fins al marsupi en tot cercar la popa mairala, ont i demoraràn encara quatre setmanas mai.
Malgrat que dempuèi alara ja pòdon sortir de la bossa marsupiala, i tornaràn encara se patisson una menaça grèva e de biais aisit, car la dintrada del marsupi es vèrs endarrièr.
Abans l’arribada dels angleses en 1770, los rats marsupials avián pas gaire concurréncia. L’ataca umana sistematica a la sèlva e la forèst provoquèt un grèu declin en totas las espècias. L’arribada de gats, cans, rainards e rats tanben entraïnèt plan mai de problèmas.
Uèi lo jorn, los bandicuts son en declin. Qualcunas espècias patiguèron ja l’extincion. E fòrça autras espècias patiguèron l’extincion. E fòrça autras son vengudas raras quand abans èran plan abondantas. La colpa es dels caçaires e las campanhas amb de poison contra los conilhs, un vertadièr flagèl al continent australian. I a d’espècias coma lo bandicut de pautas de pòrc que sonque demòran ja en de luòcs isolats.
Totun, e malgrat que son secutats de biais jornadièr pels paisans australians, los cercaires avisan qu’an un ròtle clau en l’ecosistèma, pr’amor que caçan d’escarabats e de vèrmes, de rats e d’insèctes e que sens de bandicuts lo territòri patiriá un òrre flagèl pr’amor d’aquestas espècias. Lor espèr de vida naturala se situa entre los 9 e los 15 ans.
Divèrsas iniciativas son estadas començadas per assajar de cambiar la pensada umana sus los rats marsupials. L’exèmple mai celèbre son 2 personatges del vidèojòc de Sonic. La tòca es provocar entre los mainatges un cèrt amor per aquestas espècias qu’a l’ora d’ara encara existís pas.
Lor abitat es tanben plan divèrs. Per ansin, pòdon viure plan dins la sèlva tropicala, de forèsts dubèrtas o encara al desèrt pus sec. Las sieunas mesuras son divèrsas; lo bandicut rat fa 1,75 c,m de longor. Lo bandicut gigant, per contra, arriba als 56 cm de longor e gaireben 4,7 kg de pés (çò qu’es çò que mesura e pesa sovent un conilh).
Un trach important d’aqueste genre es la nauta velocitat pendent la gestacion, car es la pus cuèrta de totas las espècias mamifèras de la planeta, amb sonque 2,5 jorns. La majoritat dels joves abandòna l’airal mairal amb sonque dos meses e ja son sexualament madurs amb sonque tres meses. Se l’espècia se reproduís mai d’un còp l’an aquò permet afirmar qu’una feme aurà fòrça filhs en sonque los 10 ans de vida mejana que viurà.
Un autre trach dels bandicuts es que fòrça espècias (pas totas) an las pautas posterioras mai longas que las anterioras e sovent sautan coma los cangorós. Aquò balha a aquelas espècias una velocitat estonant a l’ora de fugir dels predators e benlèu foguèt clau per la sieuna supravivéncia. Tanben son (los mascles) solitàris e pas gaire socials e sonque s’amassan amb d’autres especimèns quora es arribat lo moment de la reproduccion. Tanben son, se cal carronhaires.
Lo genre se devesís, al còp, en tres grandas familhas; los Peramelinae australians, que demòran, mai que mai, en de climas secs e territòris arids. Lo grop inclutz lo bandicut de mòrre cuèrt e lo bandicut de mòrre long.
Los Peroryctinae demòran, mai que mai, a l’illa de Nòva Guinèa e son representats per doas espècias. Los Echymiperinae, per contra, includisson fins a 10 espècias desparièras que demòran a la sèlva de Nòva-Guinèa e lor cran a forma de cilindre. Malurosament, son d’animals que son pas estats gaire estudiats. Sonque amb un estudi prigond de totas aquelas espècias se poirà conéisser lor estat natural actual, e las menaças que patisson per assajar de los protegir melhor en un mond que patís un cambiament climatic (l’actual) e que pòt èsser dangierós per fòrça espècias de fauna e flòra.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Fotografia principala: JJ Harrison/CC
