Maugrat que non es estada publicada en cap pagina scientifica, la descobèrta d’una espada romana en tèrras americanas – canadianas – a dubèrt una discussion istorica que benlèu ja fasiá fòrça temps qu’èra dubèrta mas que non a contunhat per fauta de pròvas. Istoricament foguèt Colomb lo primièr europèu – encara se discutís s’èra catalan, portugués o genoés – qu’arribèt oficialament a tèrras americanas. Vòl dire aquò que los europèus non i avián arribat abans ? De segur, e las pròvas de lor arribada començan ara a sortir a la lutz.
L’espada romana es estada trobada en l’illa de la Nòva Escòcia canadiana del Casse e fa pensar – segon a publicat lo jornal anglés The Boston Standard – que benlèu los romans arribèron fòrça temps abans que non pas Colomb al continent american. Las criticas sorgidas dels istorians que dison qu’aquò son de messorgas an fach amassar encara mai de pròvas. Totas amassa fan sospeitar que benlèu los romans non solament i arribèron mas que tanben – coma los vikings e aquò òc que s’a pogut demostrar – i demorèron pendent qualque temps.
Mai de doas pròvas istoricas
Segon una còla de recercaires que defend l’arribada a Canadà dels romans i a divèrsas pròvas per confirmar la sieuna preséncia en tèrras americanas. Aital, aquestas serián:
·Divèrses petroglifes trobats en de ròcas de Nòva Escòcia escrits per la tribú que demorava en l’illa, los Mi’kmaq. En aquestes i a vaissèls e benlèu soldats romans amb lors espadas.
·Cinquanta paraulas de la lenga Mi’kmaq que son de concèptes nautics que ja èran utilizats pels marinièrs romans pendent l’epòca de l’Empèri Roman.
·Una planta que i a en aquesta illa del Casse, que non es tipica del lòc, Berberis vulgaris e qu’èra utilizada pels romans en lo manjar e per lutar contra l’escorbut.
· Un fiulet de legionari roman tanben trobat en l’illa del Casse en 1901.
· La part centrala d’un escut roman trobat en Nòva Escòcia d’aperaquí 1850.
· Divèrsas monedas d’aur cartaginesas que foguèron trobadas en Canadà, prèp de l’illa del Casse.
· Doas pèiras de l’illa qu’an, segon divèrses istorians, d’inscripcions en una lenga del ancian Levant.
· La meteissa espada romana trobada ara.
Totun, la descobèrta non es estada facha publica fins ara pr’amor que se sabiá que la polemica istorica seriá granda. Pr’aquò e per paur, pr’amor que lo govèrn de Nòva Escòcia non daisse far nòvas excavacions arqueologicas. Mas dison los qu’an trobat l’espada qu’aquesta fa partida d’un naufragi roman “qu’encara es ailà e qu’a d’èsser encara estudiat. Sabèm ont es exactament – çò diguèt la còla del Grop Michigan, propietari de las tèrras e lo sieu cap, John Pulitzer-. Non cresèm que lo govèrn de Nòva Escòcia vòlga nos balhar un nòu permís mas confermam qu’es un vaissèl roman”.
L’espada a de parts d’arsenic e plomb, coma las qu’avián las espadas romanas. E aquesta e las autras pròvas “fan pensar que aicí i a quicòm fòrça seriós que la comunautat arqueologica a d’estudiar pr’amor qu’es estonant – çò diguèt Pulitzer -. Son divèrsas anomalias istoricas que, amassa, fan pensar que non son cap coincidéncia e que benlèu los romans arribèron en America. Perqué non ? “.
L’istòria de l’illa es estada ligada als tresaurs dempuèi 1795 quand foguèron realizadas las primièras excavacions. En aquela epòca i aviá la legenda d’un tresaur amagat del pirata Barbanegra que poiriá aver fins 200.000 liuras esterlinas. Après s’i es trobada una cauna naturala e un nombre sens fin de trobalhas arqueologicas. Ara es sortida a la lutz publica l’espada romana que poiriá far cambiar l’istòria.
Christian Andreu
