Lo temple mai important del cristianisme es la Basilica del Sant Sepulcre o de la Resurreccion de Jerusalèm, ont segon qualqu’unas tradicions crestianas se produsiguèt la mòrt e resurreccion de Jèsus de Nazaret a la montanha del Golgota.
Situada dins lo quartièr ancian de la vila, al bòrd dels quartièrs arabis e josieus, e coma fin de la Via Dolorosa (la rota que jonh lo camin de Jèsus dempuèi la siá detencion fins a la siá execucion), congrega cada jorn de milièrs de pelegrins crestians que viatjan a Tèrra Santa, sustot pendent las fèstas de Pasca. Es un mosaïc de cultura e tradicions religiosas fòrça interessant d’agachar, compreses aqueles que cregan pas.
Los crestians luterans e los calvinistas ofrisson pas cap sòrta de culte car creson pas en la veneracion de luòcs sagrats, del temps que los anglicans defendon la legitimitat d’un autre endrech defòra de las muralhas de Jerusalèm, nomenat “lo Tombèl del Jardin”.
Mas malastrosament, lo temple es pas justament un luòc de concòrdia entre las desparièras familhas crestianas. La siá estructura es repartida entre sièis glèisas, la catolica (representada sustot pels fraires franciscans) e las ortodoxas grèga (la mai importanta), armènia, còpta, etiopiana e siriana, que mantenon una perpetuala disputa pel contraròtle de la bastissa, sustot per l’utilizacion de las zònas comunas e la celebracion de qualques rites, malgrat que caduna dispausa de son “territòri”. De toristas e de cresents que visitan la Basilica patisson pas cap de problèma per aquela “tension”.
Un exemple es la situacion dels còptes etiopians, son situats literalament al tet de la Basilica, car podián pas pagar las taxas d’utilizacion de la bastissa en l’epòca del domeni otoman e foguèron expulsats. Qualqu’unes cresents de las desparièras familhas crestianas vivon al sieu interior pendent ans, dins unas abitacions fòrça simplas.
Lo protagonisme de la Glèisa Ortodòxa Grèga proven de la màger importància e preséncia d’aqueles crestians dins Tèrra Santa. Dins la Basilica del Sant Sepulcre dispausan quitament d’un còr.
Aquel problèma de convivéncia provoquèt que las claus de la pòrta principala e la comanda de dobrir e barrar cada jorn siá un trabalh realizat per una familha musulmana. Dempuèi lo sègle VII, solament amb l’excepcion del periòde de domeni crestian pendent las Crosadas, an exercidas aquelas foncions los membres de la familha Nuseibeh.
Lo bastiment foguèt iniciat als tempses de l’emperairitz maire Helena, maire de Constantin I lo Grand, qu’aviá legalizat lo cristianisme a començament del sègle IV, sus un ancian temple consacrat a la diva Venus. L’avesque de Jerusalèm, Macari I, aviá demandat a l’emperaire la destruccion de totes los temples pagans e la localizacion exacta dels Sants Luòcs dels Evangèlis, e Helena, la maire de l’emperaire, qu’èra crestiana, consacrèt totes los sieus esfòrces a aténher aquela tòca.
Lo centre de la bastissa es lo pichon bastiment ont la tradicion afirma qu’èra lo tombèl de Jèsus lo Nazaren, e que foguèt nuclèu inicial de tot lo bastiment. Existisson una quantitat importanta de capèlas, distribuidas de manièra caotica coma consequéncia de l’istòria de la Basilica, consacradas a qualqu’unes sants coma Santa Helena (en l’endrech ont segon la tradicion se trobèron de relíquias de la Crotz), Sant Jacme o Sant Joan Baptista e a qualqu’unes eveniments dels darrièrs capítols dels Evangèlis coma las capèlas de l’Aparicion o de l’Angel, ont efectuan messas e d’autres rites crestians.
La bastissa es estat modificada en divèrsas escasenças per destruccions provocadas o incendis, mas tanben per aumentar las siás dimensions. En qualqu’unes luòcs, los visitants pòdon veire lo sòl, que seriá la montanha del Golgota.
La causa principala de las crosadas
E mai se la conquista musulmana de Palestina provoquèt pas cap de limitacion a las pelegrinacions crestianas a Tèrra Santa e las bastissas crestianas foguèron respectadas, l’an 1048 lo califa Al-Hàkim destrusiguèt la bastissa. Quand a Euròpa la notícia foguèt coneguda, e malgrat que posteriorament de califas fatimidas permetèron la reconstruccion de la Basilica, aquela destruccion e la defensa de la Basilica foguèron causa de l’inici de las posterioras Crosadas. Pendent l’existéncia del Reialme crestian de Jerusalem, contunhèt la reconstruccion de la Basilica e divèrses reis foguèron enterrats dins de la bastissa, coma per exemple tot lo linhatge dels monarcas Badouïns.
Las darrièras reformas importantas foguèron l’an 1810, realizadas après d’un incendi, e realizadas per l’arquitècte Nikolaos Kommenos Metilenos e una autra l’an 1959 de manièra mai generala. Tot cambiament a de besonh lo consens de las sièis glèisas presentas, e es totjorn fòrça complicat lo pacte.
Sens desbrembar la libertat religiosa personala, la Basilica del Sant Sepulcre es un monument digne de visitar pr’amor que mòstra la granda riquesa culturala del mond crestian.
Un article de Francesc Sangar*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
