Vist que los primièrs umans avian evolucionat i a pus qu’un million d’annadas abans, èra que 10.000 ans abans lo present que començava l’agricultura. Aquò nos dóna una idèa de l’imensitat de temps qu’èra l’epòca de comunisme primitiu, dicha l’epòca paleolitica, fins al començament de l’agricultura fa 10.000 ans, ont començava l’epòca dicha neolitica. L’agricultura començava en Índia e Asia Pròche. Los primièrs abitans umans arribavan a las isclas britanicas pendent lo paleolitic, ont aquestas isclas èran encara jonchas al continent europèu.
La revolucion neolitica
Avèm vist que l’agricultura començava i a environ 10.000 ans e aquò òm o a apelat la “revolucion neolitica.” La tribú èra remplaçada alara per las comunautats establidas organisadas dins los vilatges, establits prèp dels flums e las joncions de flumes ont la tèrra es fertila e bona per lo cultiu. Aital, prenent los umans los primièrs pases vèrs una manièra de vida mens asardosa, es verai, mai tanben los pases vèrs lor alienacion del mond natural e de las autras espècias d’animals. Onorats pels umans coma pòbles fins a-n-aqueste moment, los autres animals son ara vistes coma “proprietat” sus l’un costat, e coma de rivals sus l’altre. Tre que los umans començan de tenir los altres animals coma proprietat, los que son predators, per exèmple los lops, son transformats dins l’esperit uman e son vistes coma enemics, rivals per la possession dels animals que l’ome ten coma proprietat, (en angles “livestock” o “chattel.”)
Aquò es l’origina de l’idèa de la proprietat. D’aquesta arribava tanben lo contraròtle dels autres umans, l’esclavatge.
Una classa regnanta alara es nascuda: los prèires
Dins lo comunisme primitiu la religion es sota la direccion dels fachilhièrs (Siberian “shaman”; Celte “druid”). Los membres de la tribú qu’avián una capacitat de garir, e que son savis a regard de las èrbas, eca, son venerats e ben estimats, e levats a una posicion d’onor e aital, de poder. Mas aquò es tanben e sovent una posicion perilhosa pel fachilhièr.
Lo fachilhièr èra responsable per sas promessas e sas prediccions, e s’elas èran pas çò qu’aviá dich, se, per exèmple, las recoltas falhisson, o se la malautiá còsta las vidas, la vida del fachilhièr tanben pòt èsser en dangièr en las mans de la tribú. Lèu venián los fachilhièrs de realisar que lor seguretat es mielhs se la fauta e la responsabilitat pòt èsser mes sus los estres susnaturals e divins al luòc del fachilhièr el-meteis. Aital es evolucionat lo ròtle del prèire.
Per comparason al fachilhièr, un prèire es pus responsable per las infortunas de la tribú. Lo prèire parla pas pels dius o divessas. Al contrari, el es intercessor. Lo responsable, es lo pòble el meteis, e tota accion es aquela del diu, pas de lo prestre. Se las recoltas falhisson o las inondacions arriban, lo prèire es pas copable, car aquò es la volontat dels dius. Lo prèire es alara en seguretat, e la religion remplaça la magia tre que vesem las comunautats establidas del mond antic. (Veire J.G. Frazer, “The Golden Bough”). 
Aital devenon los prèstres la primièra classa regnanta, coma los prèires-reis de l’Egipte antica e las autras societats. Mai lo ròtle de rei es pas totjorn un ròtle envejable. En çò dels celtas, per exèmple, lo rei es manjat aprep aver regnat per una annada; puèi un novel rei es causit.
Anthony Walker*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
