Home ISTÒRIA MÒRTS PER LA LIBERTAT
MÒRTS PER LA LIBERTAT
0

MÒRTS PER LA LIBERTAT

0

De còps, pensam que las mòrts patidas per un país son plan nautas a la guèrra. Totun, aquò es pas aital malgrat los filmes actuals. Un periòde ara plan estudiat precisèt lo nombre total de mòrts dins la dicha Guèrra d’Independéncia Americana. Lo nombre es pas gaire grand, comparat amb d’autras epòcas e guèrras, mas cal comprene que, per las 13 colònias anglesas, foguèt un nombre pro elevat.

Un soldat d’aquela epòca sonque podiá tirar dos o tres còps cada minuta.

Ansin, en agost de 1775, arribèt en Massachussets William Simpson per luchar contra los angleses. William aviá 30 ans mas poguèt pas luchar gaire. Lo 27 d’agost, la siá unitat foguèt atacada per l’artilhariá anglesa a Somerville. Un coronèl estatsunidenc confirmèt que William aviá perdudas las cambas  e qu’èra mòrt pendent l’operacion.

Las chifras de victimas militaras

Simpson foguèt sonque un dels 25.534 estatsunidencs que luchèron contra los angleses en aquela guèrra, mas que tanben i moriguèron. La guèrra durèt 8 ans. Totun, d’aqueles mòrts, sonque lo 27% defuntèt dins lo prat batalhièr.

Las armas, canons e espasas d’aquela epòca èran pas tan mortals coma las actualas, e èra normal de morir d’infeccions posterioras e d’autras malautiás durant la campanha. L’istorian estatsunidenc Peckham estudièt 1331 batalhas terrèstras e 215 navalas. I trespassèron dins lo prat batalhièr 8.624 estatsunidencs. Mas apuèi 10.000 mai coma presonièrs e 8.500 de malautiás posterioras.

Los angleses, per contra, encara uèi afirman que defuntèron 24.000 britanics (mòrts sul còp, nafrats, despareguts o capturats). Tanben moriguèron en aquela guèrra 7.500 alemands d’Èssa qu’èran de mercenaris al costat dels angleses. Totun, son de chifras qu’encara uèi an de besonh de confirmacion istorica internacionala.

Son de chifras pichonèlas. Comparadas amb la Guèrra Civila estatsunidenca posteriora (1861-1865) ont i aguèt unes 500.000 mòrts. E son gaireben pas res, comparadas amb los soldats que perdèron la vida pendent las Primièra e Segonda Guèrras Mondialas, la Guèrra de Corèa o la Guèrra de Vietnam segon lo govèrn dels Estats Units.

Totun, cal remembrar qu’en 1778 la populacion de las 13 colònias anglesas nòrd-americanas  èra de sonque dos milions e mièg d’abitants. Aquò vòl dire que la pèrda de 25.000 personas en una guèrra causèt fòrça dolor a aquela societat.

“Aquò es aperaquí l’1% de tota la populacion, çò diguèt l’istorian de l’Universitat Estatala de Dickinson de Dakota del Nòrd, Michael Patrick Cullinane. Aquò es coma pèrdre tres milions e mièg en una guèrra actuala.  I aviá pas après pro d’òmes per trabalhar dins las bòrias e aquò foguèt plan grèu per una societat agricòla. ».

“L’artilhariá èra pas tan poderosa, çò afirmèt Andrew Schocket, del departament d’istòria de l’Universitat Estatala de Bowling Green State. Mas las fusilhadas benlèu daissavan de nafraduras pus grèvas ».

Simpson foguèt un dels 25.534 estatsunidencs que luchèron contra los angleses.

« Un soldat d’aquela epòca sonque podiá tirar dos o tres còps cada minuta e caliá aver l’enemic a entre 100 e 200 mètres se voliá arribar de fusilhar l’enemic, çò expliquèt Tyler Putman, del Musèu de la Revolucion Americana de Filadèlfia. Es per aquò que caliá èsser sus de linhas e fusilhar a l’encòp ».

Totun, çò apondèt Putman, quand utilizavan de baionetas èra pas dangierós, pr’amor que la majoritat dels còps los soldats fugissián. Quand los soldats pervenián al prat batalhièr las condicions environamentalas èran piègers e eles patissián fòrça malautiás per d’infeccions abans e après la batalha. Fòrça soldats morissián mai per de disentariá o tifus que per de fusilhadas.

En mai d’aquò, los mètges coneissián pas res de malautiás, e demorar presonièr dels angleses entraïnava una mòrt segura mas pr’amor d’nfeccions mortalas. La mortalitat d’aquela guèrra, malgrat que comparada a amb d’autras foguèsse pichona, farguèt l’identitat dels Estats Units. La soleta causa qu’es demorada dins lo cervèl collectiu estatsunidenc es qu’o pòdon superar tot. Mas aquò es pas vertat.

Un article de Christian Andreu

Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion

 

 

Christian Andreu Nasquèt a Barcelona en 1972, estudièt jornalisme a l’Universitat Autonòma de Barcelona e son especialitat es la politica internacionala. Parla uech lengas dont l'occitan. A publicat lo libre Art i Lletres a Horta-Guinardó e a collaborat totjorn amb de jornals catalans, bascos e occitans coma La Veu del carrer, El Punt, Egin, A vòste e Jornalet. Es maridat, a dos enfants, Jana e Roger, e demòra a Reus.