Un nòu estudi fach a nivèl mondial demòstra que lo nombre total d’insèctes a la planeta tanben es en declin. Segon las donadas, cadan n’i auriá fins a un 0.92% mens e aquò vòl dire que pendent los darrièrs 30 ans s’auriá produsit l’extincion del 30% real d’insèctes de la Tèrra.
Totun, lo nombre total d’insèctes que demòran prèp de l’aiga es fins a un 1.08% mai naut cada an e aquò se seriá debanat aital, benlèu, segon los cercaires que faguèron aquel estudi, pr’amor que i a de mai en mai airals amb d’aiga protegits pels umans. L’estudi foguèt realizat en 1676 luòcs diferents de la planeta e confirmèt d’un biais scientific, que tanben lo mond dels insèctes patís un fort declin.
L’estudi, publicat al numeric Science, foguèt realizat per divèrses universitats alemandas, coma la de Leipzig i la d’Halle-Wittenberg. Es un autre estudi que confirma lo fòrt declin que patís l’environament de la planeta coma lo que se debana en cèrts airals d’Alemanha e qu’arribariá, segon la region, fins al 76% de la biomassa de l’airal en 27 ans. Per ansin, es lo solet estudi a nivèl mondial que confirma lo declin grèu que patisson los insèctes a la planeta tota.
L’amassada actuala mai granda donadas
Los cercaires que faguèron aquel estudi estudièron de milièrs de donadas sus lo mond dels insèctes entre las annadas 1925 e 2018 en tot estudiar lo nombre real d’especimèns e pas d’espècias. Atal, en de païses coma la Granda Bretanha, Estats Units o Alemanha lo declin es clar sonque en cèrts airals mas pas en totes. Pasmens, la conclusion a totas las regions es fòrça parièra: lo declin es grand dins lo grop dels insèctes de tèrra (pas d’aiga) pr’amor que pòt arribar a èsser situat al 0,92% annadièr.
Ça que la, un dels scientifics que trabalhèt en aquel estudi, RoeI van Klink, afirmèt que “maugrat qu’un 0,92% annadièr sembla pas gaire vòl dire realament que i aguèt un declin de fins al 24% al mond dels insèctes pendent los darrièrs 30 ans e fins al 50% durant los darrièrs 75 ans. Es un biais lent d’extincion que los umans podèm pas percebre”.
En mai d’aquò, los cercaires soslinhèron qu’aquel declin es plan grèu en cèrtas regions d’Euròpa, e tanben a l’oèst dels Estats Units. Lo declin venguèt mai e mai grèu dempuèi l’an 2005. Un dels cases mai evidents son los insèctes que vòlan, que morisson pr’amor de las veituras. En mai d’aquò i a fòrça mens insèctes d’èrba o de tèrra mas lo nombre d’insèctes que i a la sèlva cambièt pas gaire.
Al còp, los solets insèctes que creisson son los insèctes d’aiga (un 38% mai pendent los darrièrs 30 ans). La creissença es mai fòrta al nòrd europèu, o Russia. Es un bon senhal pels cercaires qu’ajuda a pensar que lo declin pòt èsser empachat se los umans vòlon o far. Protegir de rius e flumes pendent los darrièrs 50 ans seriá la responsa a tot aquò, çò diguèron los cercaires.
Ça que la, los scientifics confirmèron que la solucion finala a l’ora d’arrestar aquel declin es pas simple, mailèu fòrça complèxa. Cal estudiar caduna d’aquelas espècias a l’ora d’assajar de comprene perqué i a de luòcs ont i a mens domaisèlas o mai parpalhòls. “ E cal far d’estudis plan prigonds pendent d’annadas per o comprene plan”, çò apondèron. Cossí que siá, una de las rasons principalas d’aquel declin es, de segur, l’urbanizacion, çò soslinhèron.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article serà tanben publicat dins Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana, amb lo qual Sapiéncia a un acòrdi de cooperacion
