La castatròfa nucleara de Chornobil se debanèt ara fa mai de 35 ans e encara cal analisar plan quinas ne foguèron las consequéncias a nivèl biologic. Pr’amor de la fauta de donadas generala, una còla de cercaires estudièt lo genòma de 302 cans que demòran uèi lo jorn al torn de la centrala nucleara de Chornobil. La suspresa venguèt majuscula quora descobriguèron que cèrts especimèns an de gèns pròpris e desparièrs dels autres cans de la planeta, çò qu’a d’implicacions gigantassas a l’ora de parlar d’una o autra espècia.
Justament après l’accident nuclear de Chornobil en 1986, de radioactivitat dintrèt en l’atmosfèra del luòc e contunhèt fins a America après crosar tota Euròpa. Pr’amor del dangièr tras que real d’aquò, tota la populacion de l’airal foguèt enviada a d’autres luòcs. De còps, se òm podiá, òm tanben se n’anava amb los cans de la familha. Mas pas totes poguèron se n’anar amb los umans e qualcunes demorèron en l’airal enebit per totjorn.
Uèi lo jorn los descendents d’aqueles cans son estats estudiats geneticament per veire se i aviá de diferéncias amb d’autres cans de la planeta. Òm sospechava que benlèu i poirián aver cèrtas diferéncias pr’amor de la meteissa radioactivitat. Es conegut que, pendent los primièrs meses e ans la fauna salvatja del luòc patiguèt de mutacions òrras pr’amor de la radioactivitat. Puèi, totun, semblariá coma se i aguèsse pas pus de radioactivitat (que n’i a encara e aquò es demostrat de biais annadièr) car la populacion de cèrtas espècias comencèt a créisser mai e mai pr’amor de la fauta d’umans. E i arribèron d’espècias que fasiá decadas qu’èran escandilhadas al luòc, coma l’orinhal o lo lop.
De radioactvitat al long de divèrsas generacions
Tot aquò, al costat de la resulta de l’analisis genetica d’aqueles cans es ara estada publicada al numeric Science Advances. Los cercaires volián comprene la possibla diversitat genetica de las espècias que i son demoradas los darrièrs 35 ans. E causiguèron l’estudi dels cans que i a en Chornobil. Car eles tanben patiguèron la radioactivitat al long de mai d’una generacion.
Òm afirma uèi que dos isotòps radioactius, lo cesi 137 e lo iòde 131 son dos dels que provocan mai de problèmas a la santat. E caliá coneísser se aquò tanben se debanava en çò dels mamifèrs de Chornobil pr’amor que non èra estat jamai estudiat se los mamifèrs grans, coma los cans, n’avián tanben patit de consequéncias. O pas. La descobèrta que los cans que i a al torn de la centrala nucleara an de gèns desparièrs d’autres cans del mond provoquèt l’estonament dels cercaires.
Mai de 300 cans foguèron estudiats dins un airal de fins a 45 Km de Chornobil. La zòna enebida, ont i pòt pas dintrar cap uman, arriba fins als 30 Km. Es un territòri de mai de 2.600 Km2. Lo govèrn ucraïnés ordonèt la caça de totes aqueles animals vius que i demoravan per assajar d’arrestar l’espandiment de la radioactivitat. Mas semblariá èsser que qualcunes individús poguèron subreviure. Cossí faguèron ?
En 2017 i aviá mai de 800 cans salvatges a Chornobil. L’estudi actual desseparèt lo territòri en tres airals, un al torn de la centrala nucleara, l’autre a la vila de Chornobil e lo tresen a Slavutich, a 45 Km. Foguèron analisadas de donadas de sang de mai de 300 cans dont 132 situats al primièr airal e los autres dins las autras zònas.
La resulta genetica demostrèt que fòrça cans avián de gèns desparièrs a la populacion de cans de tota la planeta, çò que demostrariá que la radioactivitat provoquèt de cambiaments genetics en l’espècia. Aquò vòl dire que se an de gèns desparièrs son pas pus de cans, malgrat qu’òm pensa qu’o son, e que poirián dar naissença a una nòva espècia de mamifèr desparièra de la dels cans. Aquò tanben entraïnèt un estonament grand demest los cercaires e foguèron demanadas mai d’analisis sus d’autras espècias per veire se la resulta finala es bona o marrida e cossí agir.
La Redaccion
