Nosautes los umans que’ns pensam sovent au pinacle de l’evolucion. La nosta dominacion suu planeta que’ns hè pensar a tòrt que n’i averé pas sus aqueth nada especia qui’ns poderé davantejar en qué qu’estossi. Aquera faussa idea qu’ei ligada plan segur a la nosta quita concepcion de l’evolucion : un fenomèn complèxe racionalizat per la sola pensada umana au sègle dètz-e-nauau.
Mes que i a, a còps, ua descobèrta qui bremba a l’umanitat la soa plaça sus l’escala de la perfeccion evolutiva. Aquera n’ei pas navèra. En efèit, los purmèrs especimèns qu’estón observats en 1773, peu zoologista alemand Johann August Ephraim Goeze. Que parlam, plan segur, d’aqueth animau extraordinari aperat Tardigrade (deu latin tardus/lent e gradus/caminaire) o Orson d’aiga (peu monde anglo-saxon).
Caracteristicas hòra de nòrma :
Aquera creatura qui viu suu cinc continents qu’ei omnipresenta (sustot dens las zònas on i a mossa e liquèn, las soas principaus honts de neuritud) : que la podetz trobar au campèstre, en vila, aus hons deus oceans e despuish que l’uman e l’i enviè, dens l’espaci tanben. Se ne l’avetz pas jamei vista qu’ei pr’amor qu’ei microscopica. En efèit, la màger part de las 1200 espècias que compta lo grop deus tardigrades, ne passan pas lo 1,5 millimètre (los mei petits que pòden har 0,1 millimètre).
Aqueth condensat de l’evolucion que pòt sofrir condicions de las tarriblas e víver peus enviroaments mei ostiles (de -272 dinc a +150°C e dab pressions dinc a 6 000 atm). Que pòt susvíver tanben en un enviroament dit anidric (shens nada molecula d’aiga H2O), expausat au arrais x o ultravriulets, e mercés a la mission FOTON-M3, que sabem adara que pòt susvíver dens lo vueit espaciau e a las radiacions solaras tanben.
Aquera invulnerabilitat de paréisher que s’explica principaument per la capacitat d’adaptacion d’aqueth animau qui sembla d’aver ua solucion entà cada problematica qui modifica lo son enviroament. En efèit, lo son metabolisme qu’ei en capacitat d’entrar en mantun estat qui’u permeten de susvíver a mantua situacion qui’ns serén fataus.
Aqueth fenomèn metabolic que s’apèra criptobiòsi com ns’ac explica lo Doctor Kazuharu Arakaxa de l’Universitat de Keio au Japon : «L’aiga qu’ei essenciau au desvolopament de tots los organismes, mes que’us vad vulnerables tanben. La calor, la pression o las radiacions que l’afèctan, çò comença. Un còp desidratat, lo tardigrade ne cranh pas mei las condicions estremas, n’ei pas sonque matèria. Çò qu’ei fascinant, qu’ei la soa capacitat de tornar a la vita en se tornar idratar.»
L’invulnerabilitat deu tardigrade que s’explica donc per la soa capacitat de’s passar d’aiga pendent un moment pro long, de’s desidratar shens ne morir. La criptobiòsi (l’estat de desidratacion deu tardigrade) mei longa observada dinc en 2015 que durè 9 ans, mes en 2016, scientifics japonés que passèn aqueth recòrd en publicar l’anóncia que dab dus tardigrades, un ueu qu’estón reviscolats après 30,5 ans passats en criptobiòsi a -20°C.
Fin finau lo recòrd de la criptobiòsi mei longa qu’estó establit peus tardigrades trobats dens las estratas de la banquisa deu Groenlàndia, descobèrts peu naturalista Alain Couté, qui tornèn tranquillament a la vita après 2000 ans passats dens lo glaç. Un cluc deus beròis !
L’immortalitat a man ?
Per estar quasi invulnerable, lo tardigrade n’ei pas briga immortau. En realitat, las capacitats de resisténcia a las situacions estremas que son diferentas d’ua espècia a l’auta (que’vs brembam que n’i a mei de 1200) e qu’ei rar qu’ua espècia e las ac possedeish totas. Per exemple, Ramazzotius varieornatus que pòt susvíver a ua dessicacion rapida quan Hipsibius dujardini ne la sofreish pas (entad aqueste, la dessicacion qu’a a estar progressiva).
Lo tardigrade, en mei de la soa grana disparitat au nivèu resisténcia/espècia, qu’a ua esperança de vita pro braca (enlà de las fasis de criptobiòsi). En efèit, un tardigrade que pòt víver, segon las espècias, enter 12 e 30 mes. A la soa mòrt, ailàs entaus scientifics, lo tardigrade ne dèisha pas arren quasi.
Aqueth degradacion quasi totau que s’explica principaument pr’amor de la lor talha e deu hèit que n’an pas nat organe mineralizat. Qu’existeish totun quauques fossiles de tardigrade, lo mei ancian qu’a enter 80 e 90 milions d’annadas. Qu’estó descobèrt dens lo lac Manitoba (Canadà) gahat dens l’ambre.
E las aplicacions :
Aqueth animau extraordinari que lhèva mantua question, sus la soa natura, suu son biaish de reproduccion, suus sons limites tanben. Mes que n’i a ua qui interessarà shens que los scientifics. Quinas serén las aplicacions potenciaus tà l’uman ? Quin poderem har profieit de las soas capacitats hòra de nòrma ? E’vs digóssim qu’i avó dejà ensais sus las cellulas umanas e’ns crederetz ? Responóssitz òc qu’averetz rason.
En efèit, mantun ensai qu’estón hèits e mantun que son prevists enqüèra. Que pertòcan sustot lo maine medicau peu moment. En 2017, l’Universitat de Kiotò au Japon que s’i escadón a sequenciar ua proteïna deu tardigrade qui permeteré de protegir l’ADN umana deus arrais x.
«çò de mau pensar, ç’expliquè Takekazu Kunieda de l’Universitat de Kiotò, qu’ei la proteïna qui balha au tardigrade aquera resisténcia e pòt estar transferida a d’autas cellulas animaus. Se la tolerància a la dessicacion e pòt vàder transferibla, çò qu’espèri, que va partvirar lo noste biaish de conservar los materiaus biologics (las cellulas, las culturas, las carns, los peishs…), mes ne pensi pas qu’aparirà lèu, çò concludí.»
Que podem compréner adaise las retienudas de Takekazu Kunieda. Las questions que lhèvan aqueras aplicacions potenciaus que son mei eticas que non pas practicas. La manipulacion genetica que demora ua question de societat a la quau n’avem pas enqüèra responut e lo debat que s’anóncia agitat… L’unica question a la quau e podem respóner qu’ei la seguenta : lo tardigrade e revelè tots los sons secrets ? E la responsa qu’ei clarament non. Un dossièr a seguir!
Remesi Boy
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.