Parlar de geografia occitana es parlar tanben de montanhas e en Occitània lo som mai naut es la Barra dels Escrinhs, qu’amb 4101 mètres es la montanha mai nauta de Provença, d’Occitània, e tanben una de las mai nautas de tota l’Euròpa meridionala. Es tan nauta que a son entorn i an de glacièrs pertot: lo de Bona Pèira, lo Blanc, lo Valon de Pilata e lo glacièr Negre. Foguèt lo som mai naut de l’estat francés fins l’an 1860.
La sieuna istòria es tanben l’istòria d’una montanha que resistiguèt pendent sègles e sègles la conquista umana. Maugrat qu’aprés 1860 Savoia foguèt annexada a l’estat francés e lo Montblanc (4808 m) foguèt dempuèi lo som mai naut pas per aquò foguèt coronat abans d’aquela epòca.
La Barra dels Escrinhs es lo som aupenc del Daufinat mai naut d’aquela region occitana e a doas fàcias, una de ròca e l’autra de glaç – ont comença lo glacièr Blanc-. E maugrat que i a un camin mai aisit per lo conquistar, foguèt pas fins l’an 1864 que i arribèron los primièrs alpinistas.
Aital, aquel an, los angleses Moore, Walker e Whymper, amb l’ajuda de la guida locala Miquel Croz, faguèron la primièra ascension que capitèt a la Barra dels Escrinhs. Èra lo 25 de junh de 1864. Una epòca pro tardiva e que demòstra la fòrça d’aquela montanha situada en miei de glacièrs.
Puèi arribèron las divèrsas conquistas fachas segon la fàcia seguida. William Auguste Coolige arribèt a la cima de la Barra dels Escrinhs en julhèt de 1870 en tot seguir la fàcia nòrd. Uèi lo jorn, la via mai normala e utilizada per i arribar es escalar lo glacièr Blanc e i arribar a travèrs del pas de la Nèu dels Escrinhs, un dels camins mai aisits de totes los Alps.
Un som amb nombroses vias d’ascension
La conquista de la Barra dels Escrinhs per la fàcia sud foguèt pas realizada fins l’an 1880. Foguèron Pèire Gaspard e Enric Duhamel los aventurièrs occitans que capitèron d’o far. Uèi la manièra mai normala d’arribar a la cima es una via basicament glaciara. L’inici es lo Refugi dels Escrinhs, situat a 3170 mètres e contunhar la fàcia nòrd fins la bèrca Lory, plaçada ja a 3.974 mètres. Aprés se pòt seguir una aresta mixta fins lo cim.
Un biais mai malaisit de conquistar la Barra dels Escrinhs es la via dirècta Coolige. Maugrat aquò, solament es facha per los esperits mai aventurièrs e amb mai coratge pr’amor que per la far cal utilizar de crampons e piolet, tanben es estiu.
Se las condicions de nèu o permeton, aquel itinerari tanben pòt èsser fach amb d’esquís. Aital, lo recòrd d’ascension a pè de la Barra dels Escrinhs es d’una ora e 55 minutas – registrat per l’occitan Mathèo Jacquemous en l’an 2012 ! e amb d’esquís en doas oras e 51 minutas – capitat per Niccolas Bonnet en 2009.
L’entorn de la Barra dels Escrinhs es, de mai, un dels paisatges mai rics e variats d’Occitània tota. Vesins d’aquela montanha son la Dòma de nèu dels Escrinhs, desseparat de la pròpria Barra per la bèrca Lory e qu’a 4.015 mètres. Al sieu costat i a lo som Lory, qu’amb 4.086 m pòt arribar d’èsser considerat coma la cima rivala de la quita Barra dels Escrinhs.
Al delà d’aquò, e prèp de la montanha mai nauta d’Occitània, i a lo Pargue Nacional dels Escrinhs, que foguèt creat en l’an 1973 e qu’a mai e 90.800 Ha. Dins aquel pargue i a mai de 100 soms de mai de 3000 mètres e fins a 40 glacièrs. Per ansin, a un dels paisatge mai bèls de tota la Provença.
Mas la riquesa geologica es pas la soleta qu’a aquel pargue. Flora e fauna tanben ne son dos dels sieus vertadièrs tresaurs. Es aital pr’amor que lo Pargue Nacional dels Escrinhs es un dels pargues occitans amb mai fauna de mamifèrs e aucèls de tota Occitània.
Entre los mamifèrs i a l’isard (amb mai de 12.000 especimèns), lo boquetin (n’i a mai de 600 devesits en 3 populacions desparièras), de marmotas, d’erminas, d’esquiròls etc. Tanben a grands predadors coma lo lop, lo rainal e lo linx. De mai, tanben i a una populacion important d’aucèls, amb d’aiglas reialas, de caparròis, de chòts reials e de Tengmalm e pollambèrts.
Tot aquò fa del territòri situat al torn de la Barra dels Escrinhs, la cima mai nauta d’Occitània, una de las resèrvas de fauna e flora mai importantas de tot lo país. La preséncia de lo som occitan mai naut e los glacièrs que i a prèp fan d’aquel paisatge un verai tresaur natural. Merita plan una visita. Laissarèm perdre aquela granda escasença ?
Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
