2024 poirá estar l’an de l’expansion màger deu lop a Euròpa. Se dejà sabem que lo lop tornè aus país on abans n’i avèva pas au sègle XXI, coma Occitània o Catalonha, tanben cau parlar de l’arribada d’aquera espècia a Soïssa. Pr’amor qu’ei adara que comencè ua luta legau entre pastors e asimants deus animaus e que, per ara, qu’acabè dab la victòria deus ecologistas. Totun, la luta n’ei pas acabada enqüèra.
Lo lop qu’ei ua espècia navèra en Soïssa despuish la soa arribada des d’Itàlia pendent la decada de 1990. Aquera annada qu’ei l’an que la luta entre asimants deus animaus e deus pastors que vienó mei feròtja pr’amor que l’ahar acaba a la cort judiciària: que i a tant lops dens daubuns cantons soís que los pastors demandan de massacrar lo lop e sauvar las aulhas. Mes pas tots i son d’acòrd.
En efèit, los pastors soís son adara en colèra pr’amor de la darrèra decision judiciària soïssa, qu’exigeish protegir e plan lo lop, pr’amor de la defensa de la biodiversitat. Qu’ei ua decision qu’ahortí lo resultat d’un referendum nacionau que confirmava ua màger proteccion d’aquera espècia de predator arirbat ne hè pas guaire a Soïssa.
L’ahar qu’ei pro important pr’amor que la rèsta d’Euròpa poiré tanben decidir protegir mei o non lo lop. De raperar que lo lop ei ua espècia desapareguda de la majoritat de país europèus au long de tot lo sègle XX. E despuish la soa arribada a Soïssa, la soa populacion que creishó plan e adara dejà i a tanben mei de 300 especimèns, divèrs detzenats segon lo canton.
Mai protegit peu pòble
En 2020, los soís que votèn protegir mei enqüèra l’espècia, e los pastors n’aimèn pas briga aqueth resultat politic. Uei, la populacion de lops qu’ei tres còps màgers qu’en 1990 e que dejà i a 32 lopadas diferentas. Ne hè pas guaire, lo governament federau qu’autorizè massacrar daubuas lopadas. Mes açò n’estó pas briga aimat peus ecologistas, que mièn lo cas a la justícia.
Las associacions de pastors soís qu’afirman que l’estranci patit despuish la tornada deu lop qu’ei plan hauta. E que cau massacrar e tuar mantunas lopadas pr’amor de las soas atacas a vilatges de montanha, cans o las aulhas. Segon los pastors, “cada dia que i a aulhas mortas” e ne pòden pas arrestar las atacas deus lops “ne dab barraduras”.
Totun, divèrs grops d’ecologistas qu’arribèn dinc a la Justícia aprés confirmar que la lei que protegeish lo lop en Soïssa ne parlè pas jamei de quòtas. E donc, ne’s pòt pas massacrar nat lopada. Aquò, au mensh, qu’ei çò qu’a dit lo grop Pro Nature.
“Non i a pas quòta, que digó Nathalie Ritz, d’aqueth grop. Solament demandan de massacrar de lops pr’amor deus interèsses politics e n’i a pas nat causa reau scientifica. N’ei pas çò que ditz la lei soïssa. E se la lei ditz que cau protegir lo lop coma espècia, nat especimèn que pòt estar aucit”.
Lucie Wütrich, qu’ei ua ecologista qu’avó lo supòrt de mei de 300 grops naturalistas soís aprés confirmar que la natura europèa a tanben besonh de predators… » Se i pas lops, lo cèrvi que destruseish lo bòsc e daubunas espècias vegetaus, pr’amor que n’i a tròp. E solament lo lop pòt arrestar la creishença d’aquera espècia erbivòra ».
Los ecologistas qu’afirman que las demandas de massacre de lops arribèn mei lèu que la medisha creishença deus lops en Soïssa. E aquò que vòu díser que las barraduras, los cans, e lo tribalh deus pastors entà deféner las aulhas que comence de foncionar. E que demandan aus pastors de contunhar atau. Shens secutar lo lop.
Totun, Sandro Michael, d’ua associacion de pastors soís, qu’afirma que los pastors “saben dejà pas com protegir las aulhas e vacas de las atacas nocturnas deus lops”. E que la tòca finau deus pastors ei pas “la fin totau deu lop mes solament deu son haut nombre”.
Atau, qu’ei ua luta judiciària que poiré vàder lèu generau a tot Euròpa. Los asimants de la biodiversitat qu’an la lei au son costat e los pastors ne pòden pas demandar nat massacre. Que cau trobar l’equilibri entre aquera espècia e l’òmi. Mes dilhèu aquò tanben qu’ei mauaisit e n’ac saben pas com har.
Los pastors que disen que lo lop a ua densitat dinc a cinc còps màgers en Soïssa qu’en Canadà o Russia. E la batalha judiciària que contunha enqüèra uei. Que i avó ua demanda de revision judiciària e aquò que vòu díser que la luta al mon de la Justícia n’ei pas acabada. Que cau gardar plan la decision finau pr’amor que poiré viéner un exèmple entad autes país de l’Union Europèa.
La Redaccion
