L’agla de Bonelli , tanben coneguda coma Aquila fasciata (lo sieu nom scientific) pòt èsser l’agla la pus comuna del continent europèu e pr’amor d’açò òm pòt tanben la nomenar agla comuna. Òm pòt la trapar pertot al Mediterranèu e fins al sud d’Asia. Pasmens, ont n’i a mai encara es en de païses coma Occitània, lo Magrèb o la peninsula iberica. Per ansin, aquesta espècia d’ausèl accipitrifòrme aperten a la familha dels Accipitridae. Dins d’aquela familha d’ausèls de preda i a doas espècias reconegudas; las sosespècias d’Aquila fasciata fasciata e l’Aquila fasciata renschi.
L’agla la pus comuna
L’agla comuna o agla de Bonelli (nomentada aital pr’amor del cercaire Bonelli) es un ausèl de preda que caça de biais jornalièr. Es grand e brave e los adultes pòdon arribar a far una envergadura alara entre 150 e 170 cm, del còp qu’una longor de fins a 70 centimètres e un pes d’entre 1,6 e 2,3 Kg.
Los especimèns adultes an una color pus clara que d’autras espècias d’agla; an l’esquina bruna clara e la part inferior de l’ausèl es blanca o jaune amb de regions un pauc mai escuras pertot.
La part superiora de l’agla comuna es bruna escura e an sovent una taca blanca a l’esquina. La coa es pus clara encara amb sonque una taca pus escura en la fin de la meteissa. De soslinhar que la diferéncia de colors, pus escurs e pus clars, es çò que permet identificar plan l’agla comuna.
Los especimèns joves an de colors tanben claras brunas e sonque la part superior de l’aucèl es un pauc mai escura. La coa es tanben brica escura e las alas pòdon arribar a semblar iranjas. La color d’adult arribarà pas fins al segond an amb mai de tacas escuras. L’agla de Bonelli o agla comuna es la pus agila de totas las grandas aglas europèas pr’amor qu’es la melhor caçaira. De conilhs, de perdius, de colombas e divèrsas espècias de reptil son preda aisida de l’agla comuna. La majoritat de las predas de l’agla de Bonelli son d’aucèl de mesura mejana e pichonèls mamifèrs a mai de lausèrts.
Es una agla tipica en d’airals coma Provença o la còsta de la region d’Occitània a mai de fòrça luòcs coma catalonha, lo País Valencian, e tanben mai al sud e dins la peninsula iberica. Al nòrd d’aquela, totun, ven de mai en mai rara. Son d’ausèls brica nomadas que migran sonque quand son pus joves e son plan territorialas. E pr’amor d’açò sonque fugisson de lor territòri se i a pas pus de noiridura per caçar.
Lo nombre d’aiglas de Bonelli es plan desconegut en Asia. En Occitània en 2002 i avián 41 parelhs e en la peninsula iberica òm pensa que i aurián 1.100 parelhs (aperaquí lo 75% de tota la populacion mondiala). Lo territòri per se reproduire déu èsser mai o mens naut amb fòrça ròcas malgrat que tanben pòdon bastir lo nis sus d’arbres coma d’eucaliptus. De còps, bastiguèron lo nis sus una tòrre d’electricitat.
Per ansin, un parelh d’aglas comunas pòt bastir lo nis sus un bauç de mai de 100 mètres o tanben plan prèp del sòl se i a pro ròcas. Lo nis es totjorn bastit amb de brancas e èrba e pòt arribar als 2 mètres de diamètre.D’abituda arribaràn dos uòus de color blanca amb de tacas escuras e los pichons naisseràn aprés 40 jorns.
Ambedoas aglas suenharàn los joves al nis e 40 jorns aprés nàisser ja pòdon manjar solets e amb 65 jorns ja an un plomatge desvolopat per poder volar. Pasmens, encara demoraràn al nis amb los paires fins als 5 o 6 meses de vida e aprés començaràn a volar. Quand son joves pòdon s’aluenhar fins a 1.000 Km del nis e sonque tornaràn al sieu airal de naissença quand son ja adultes. L’electricitat, los caçaires, la pèrda d’abitat o mens de predas son de gigantassas menaças uèi lo jorn per l’agla comuna o de Bonelli.
Un article d’Andrés López*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Aqueste article es tanben publicat dins Naturaleza Salvaje, un numeric de geografia e l’environament, que Sapiéncia n’a un acòrdi de cooperacion
