Lo 2 de decembre 1814 lo marqués Donacien Anfos Francés de Sade foguèt mòrt dins una asila d’aluenhats. Los mots “sadisme” e “sadiste” son derivats de son nom. De Sade foguèt incarcerat pendent proche de 32 annadas de sa vida (i comprès detz annadas dins la Bastilha), sovent sens accès a la justícia.
Pendent la Revolucion francesa foguèt elegit delegat a la Convencion Nacionala.
Foguèt donat lo dever de sosvelhar la sanitacion dels ospitals. Aquestes eran luòcs terribles, mai gracias a Sade los lits individuals foguèron donats a cada invalid, ont abans aquò totes èran obligats de partejar, los vius a costat dels moribonds dins lo meteis lit. Sade comandèt las autoritats espitalièras de transformar las clinicas e los ospitals afin de los far luòcs de salut per los invalids. Foguèt tanben donat lo dever de renomar las avengudas de París, abolissent los noms crestians e las donant los noms d’erois republicans, per exemple Rue Spartacus.
Sade començava de questionnar los esforces pels noveus mèstres de França de sabotejar la democracia. Mai la democracia foguèt leu remplaçada per la Terror. Diferents dels Jacobins angleses (de las Corresponding Societies), los Jacobins franceses èran pas los representatius del novèl e feble proletariat. Eran los representatius de la petita borgesiá. Solament 6% d’eles guilhotinats jos lo govèrn jacobin eran aristocratas. La rèsta èran clergat menor e trabalhadors, 80% estent obrièrs.
Un revolucionari contrari a la punicion de mòrt
Lo jove movement proletaire foguèt ecrasat per Robespierre se meteis, pas aprep.
A regard de la punicion de mòrt, Sade era en opausicion, coma èra opausat a tota forma de punicion: “Es pus facil de pendre que de comprener l’ome.” Plusors còps parlava pel perdon d’eles d’abans lo tribunal, e refusava totjorn de votar per la punicion de mòrt.
Enfin, membre del tribunal revolucionari, quitèt lo tribunal en furor e escriguèt a son avocat Gaufridi, “Exigissián sus ma part una resolucion bestiala e sanglanta, e ieu, podi pas far aital!”
E puèi, vers la fin de l’an 1793, venguèron per el, Ciutadan Sade, tanben. Evitèt la guilhotina pr’amor d’aver estat mes dins una prison-ospital. Mai, aprep lo putsch de Bonaparte, son breu respit foguèt conclut e sens procès Sade foguet jetat encara en prison, e finalament incarcerat dins una asila d’aluenhats.
Tèxt original d’Alan Johnstone, Paregut dins The Socialist Standard, janvier 2015
Version en Oc d’Anthony Walker*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
