Lo directòri chec cerquèt alianças tanben en d’autres luòcs. Parlèron amb las principalas poténcias protestantas de l’epòca e aital aguèron una ajuda economica dels Païses Basses mas benlèu lo fach mai considerable foguèt lo supòrt de la Union dels Princes, qu’aviá coma cap Frederic de Palatinat. Quan se vegèt que non podiàn arribar a cap acòrdi politic, las Còrts de Moràvia se somèron a la fin a la Confederacion Rebèla.
Las accions militaras dels Habsburg, dirigidas pels generals Dampierre e Bucquoy ja èran prèp del territòri de Moràvia e foguèt alavetz quand lo Directòri causiguèt coma nòu rei Frederic de Palatinat. Amb aquò lo conflicte s’espandiguèt a un nivèl internacional pr’amor que la Liga Catolica se preparèt per atacar los territòris de los Païses Bases e tanben lo meteis Palatinat.
D’un autre caire, los rebèls checs poguèron, tanben aver l’ajuda de Jan Jesenius, lo rector de l’Universitat de Praga, un doctor d’origina eslovaca polonesa e lo supòrt dels comtes d’Ongria e de Transilvània. Aquestes èran tanben bravament contra los Habsburg, e las sieunas armadas poguèron arrestar pendent un temps la marcha de las armadas imperialas entre Austria, Eslovàquia e Moràvia. Lo comte de Transilvània, Gabor Bethlen, èra un vasal de l’Empèri Otoman e voliá d’encloure als sieus territòris las províncias del Reialme d’Ongria vesins d’Austria. Tanben l’Austria mai nórdica se rebelèt per d’autras rasons contra l’Empèri. La rebellion foguèt, totun, negada pel general Thilly.
Comença l’ofensiva contra lo nòrd
Las forças imperialas poguèron alavetz se centrar en l’ofensiva contra lo nòrd. Avián l’ajuda ara del Prince Elector de Saxònia, Jan Jordi, que voliá conquistar per los catolics los territòris alsacians. En setembre de 1620 comencèt l’ofensiva catolica: l’armada de los Habsburg espanhòls ataquèt Palatinat dempuèi los Païses Basses habsburgians e los saxons poguèron conquistar Lusàcia.
Las armadas del general Mansfeld, enviadas dempuèi Savòia foguèron corrompudas per los meteisses Habsburg qu’aital trobèron un camin liure fins a Praga. Lo 8 de novembre d’aquel an las fòrças catolicas e las protestantas lutèron en la batalha de Bila Hora (Montanha Blanca), prèp del castèl de Hvezda.
L’armada protestanta non aviá d’argent regularament e la sieuna morala de combat èra baissa. Après una luta de solament doas oras los defensors comencèron una retirada malgrat que los catolics non avián fòrça mai tropas. Mas la Còrt reiala de Praga aguèt panic e daissèt la vila lo jorn seguent.
Pauc après, la restauracion del poder Habsburg començava d’èsser una realitat. Una majoritat dels rebèls s’exilièt a païses protestants mas pas totes pr’amor que qualqu’ns encara decidiguèron de lutar amb desesperança de forma totalament singulara. Los sacerdots protestants foguèron expulsats de las vilas reialas e los rebèls foguèron despossedits de las lors proprietats. Las execucions foguèron multiplas maugrat que la majoritat dels punits foguèron los caps de la rebellion.
L’execucion mai coneguda foguèt la dels 27 caps rebèls mai importants, lo 21 de juni de 1621. Pendent las darrièras campanhas contra los darrièrs fuòcs de resisténcia ja començava a brilhar l’estela del general Albrecht Valdstejn, e lo comte de Liechtestein, se convertissiá en la man drecha de los Habsburg imperials en los territòris conquistats.
La noblesa derrotada checa e checa de parla alemanda foguèt substituïda en la sieuna majoritat per de nòbles austriacs. L’orde jesuita aguèt encara mai privilègis e la Corona de Boèmia perdèt Lusàcia a se convertiguèt en una província imperiala mai d’Austria.
Malgrat lo restabliment, la situacion seguiá perturbada. El conflicte contunhèt, en tot s’espandir als territòris alemands, en en tot jogar un ròtle important Palatinat. El refortiment del poder dels Habsburgs alarmèt las poténcias protestantas del Nòrd. Lo grand conflicte europèu començava ara e malgrat que una primièra fasa de la Guèrra dels Trenta Ans aguèt lo nom de checa, los territòris de la Corona de Boèmia patiguèron unes damatges mai que grèus pendent tota la guèrra e fins 1648.
* Michal Čukan
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
