11 de Mars de 2011
– Tsunami : una desena de miliers de morts.
– Catastròfa nuclearia a la centrala de Fukushima-Dalichi : très reactors en fusion.
Centrala gerada per la Companhia TEPCO (Tokyo Electric Power Company), qu’es a 250 km au nord de la capitala.
Ora d’ara
Un ròbòt es estat mandat sota la tina dau reactor 2. A pas poscut demorar longtemps : au mès de febrier, 650 sieverts per ora en debas de l’encencha de confinament dau reactor. Dosa que pòu matar un estre uman lèu-lèu. Lo ròbòt es estat soncament 2 oras n’en fasent ren que lo 1/5 dau percors previst. Non podié resistar a una dosa comolada de 1000 sieverts. A fa chi !
Nota :
Lo sievert – dau nom de Rolf SIEVERT (1896-1966), fisician suèdès qu’a estudiat leis effectes biologics dei radiacions – es una unitat utilisada per balhar una evaluacion dau pertocament dei raionaments sus l’uman.
Es una unitat egala au gray* que mesura l’energia absorbada per l’unitat de massa sens consideracion biologica.
1 sievert = 1 sv = 1 joule per kilograme = 1 gray = 1 gy
1 dosa de 1 sievert es qualificada de dangierosa e demanda un segui medicau.
Per cada dosa de 0,1 sv recebuda li a una probabilitat de la venguda d’un cancer evalorada de 5 ‰. La CIPR (Commission Internacionala de Proteccion Radiòlogica) conselha de non recebre una dosa annuala de mai de 1 millisievert = 1/1000 de sievert = 1 msv.
Per donar un exemple:
En França, après la contaminacion deguda a la catastrofa de Tchernobyl, dins una annada li a agut una irradiacion estimada a 4 msv. A títol de comparason, 1 radio de lèu (pòumon) es d’a pauc près 0,3 msv.
* Louis Harold GRAY (1905-1965): fisician britanic, qu’a estudiat lei raiòns X gamma e cosmic.
Per assajar d’arrestar la radiò-activitat de l’aiga sosterrana, TEPCO pompa cada jorn dins lei 300 m3 (siegut 300 tonas).
Dins lo site li a mai de 1000 cisternas clafidas de quasi 1 million de m3 d’aiga contaminada (1 million de tonas ! Es gigant !).
La Companhia a agut l’idea d’estalar a 30 metres de profondor una paret de glaça amé 1568 tubes d’acier, sus un perimetre de 1,4 km, tubes alimentat per un liquide refregissent a -30° grads celsius. Tot aquo marcha mau en causa de corrents d’aiga non mestrejats, en non poira fonccionar après 2021.
Pretz : Pas luenh de 300 milions d’euros cost totau per lo moment de la catastròfa.
21 500 miliards de yen ≈ 177 milliards d’euros
– 160 000 personas desplaçadas, en causa dei zonas contaminadas.
– Ara lo nivèu mejan de radiò-activitat es 20 còups de mai elevat qu’endeca mai.
– Li a soncament 13 % de gents que son revenguts. Maugrat lei riscs, lo govern vòudriè n’en faire tornar dins lei 20 000 suplementaris.
Mai urosament lei moviments ecòlogists luchan per informar la populacion dei dangiers deguts ai molons de desenas de milions de m3 de desgalhadissas e de bordilhas cargadas de radiò-activitat.
Nota :
L’activitat radiò-activa es mesurada en becquerel (bq), valent a dire lo nombre de desintegracions per secondas.
Avant lo becquerel existava una autra unitat d’activitat radiò-activa justament sonada lo curie (ci) :
1 ci = 3,7 x 1010 bq
Henri BECQUEREL (1852-1908): fisician francès qu’a descobert en 1896 la radiò-activitat en estudiant la fluorescencia de saus d’uranium. A obtengut lo premi Nòbel de fisica en 1903, amé Pierre e Marie CURIE, fisicians francès.
Pierre CURIE (1859-1906) e Marie CURIE (1867-1934, d’origina pòlònesa) : Eùs dos an descobert lo radium e lo pòlònium.
Cronica matematica de Joan-Glaudi Babois *
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Mesa en pajina d’Hervé FOUÉRÉ
