Quand parlam del tigre marsupial, tanben conegut coma gat marsupial (Dasyurus maculatus) la primièra idèia qu’avèm al cap es demanar se aquesta bèstia patiguèt pas l’extincion, car benlèu n’avèm vist una vielha fotografia de la decada de 1930. Sèm enganats, ara parlam d’una autra espècia marsupiala qu’encara (sabèm pas se per gaire) viu a l’èst australian e qu’es plan mai pichon que l’escandit tilocin (escandit en 1936).
Se disèm, a mai, qu’es lo màger marsupial carnivòr que i a uèi lo jorn al continent american, benlèu imaginarem un carnivòr grand coma un can. E tornaram a èsser enganats, pr’amor que lo tigre marsupial a una mejana d’entre 35 e 75 cm de longor e a una coa d’entre 34 e 50 cm de longor, çò qu’entraïna parlar d’un marsupial d’aperaquí un metre de longor. Mas lo tigre marsupial es, uèi, lo màger predator marsupial d’aquela region.
Lo màger trach tipic d’aquesta espècia es qu’a la forradura plena de tacas – benlèu pr’amor d’aquò qualcunes gausan de lo nomenar tigre-. Aperten a la familha dels diasurides e foguèt descrich ja en 1792, benlèu pr’amor qu’en aquela epòca l’espècia èra plan pus espandida qu’uèi lo jorn. Ja en aquela epòca tan luenha l’espècia foguèt classificada en doas sosespècias; maculatus, que demòra entre lo sud de l’estat de Queensland, e gracilis, plan mendre e que sonque pòt èsser trobada uèi en una populacion isolada plan menaçada del nòrd-èst de Queensland.
Lo tigre marsupial, malgrat qu’es fins a un 50% màger que d’autras espècias de gat marsupial, es pas gaire grand. La majoritat de las femes son pus pichonas que los mascles. Per ansin, un mascle de tigre marsupial pòt pesar plan mai de 7 kg del còp qu’una feme es malaisit que pese mai de 4 kg.
La forradura del tigre marsupial es, de biais normal, bruna clara o escura, encara que tanben pòt èsser negra segon l’especimèn. Las pautas son mai longas que las d’un gat domestic e a un sens fin de tacas blancas pertot, tanben a la coa. Lo mòrre es fòrça long e las dents plan ponchudas. En mai d’aquò, es una espècia que pòt montar plan als arbres (d’efièch o pòt far tan plan que qualcunes cercaires arribèron a afirmar qu’èra una espècia arboricòla) e es un carnivòr generalista que pòt tanben venir carronhaire se la preda mòrta es plan màger que lo meteis tigre marsupial.
Una dièta especializada
Lo tigre marsupial pòt manjar d’insèctes, de lausèrts, de sèrps, d’ausèls, d’elevatge uman, de pichons mamifèrs, d’ornitorrincs, de conilhs, de wallabís e encara d’ombats. De predas mòrtas grandas, coma los cangorós, l’elevatge uman (de fedas o de vacas) o encara de dingos pòdon tanben èsser devorats per aquesta espècia de biais puntual, pr’amor qu’es pas gaire comun. Totun, a Tasmania, ont i a lo màger predator carronhaire australian, lo Diable de Tasmania, n’es concurrència fòrta. Pasmens, se lo Diable de Tasmania es jove, la majoritat dels còps la preda serà ganhada pel tigre marsupial. Per contra, se lo Diable de Tasmania es adult aquò provocarà la fugida segura del tigre marsupial. A mai, la majoritat d’animals mòrts aprés un incendi son pas manjadas per de tigres marsupials, çò que vòl dire que depend pas, de biais abitual, d’aquel tipe de predas.
Quora caça – e aquò o pòt far dempuèi la branca d’un arbre malgrat que la majoritat dels còps o farà dempuèi lo sòl- se lença sus la preda aprés la trobar e li nhaca lo cuòl per l’aucir. Se la preda es pas tan pichona tanben li pòt nhacar lo cran. Se las predas son plan pichonas, ataca la preda amb las pautas e aprés l’aucís en tot li nhacar lo cap o lo cuòl.
De bòsques umids tropicals o semitropicals serián lo sieu abitat peferit. Es un marsupial nuechenc, malgrat que, sovent, pòdon èsser espepissats d’especimèns femes plan joves que tanben daissan l’amagatal per jogar o explorar pendent lo jorn. Se que non, çò de mai normal es lo trapar en tot reposar luenh del solei pendent lo jorn dins una amagatal per esperar l’arribada de la nuèch, qu’es quand tanben comença la caça. De soslinhar que los amagatals del tigre marsupial son, sovent, de traucs entre de ròcas, dins un tronc o encara pichonèlas caunas.
Malgrat las sieunas mesuras, que pòdon semblar extraordinàrias per un predator, es lo marsupial amb la fòrça de nhacada màger de totes los animals de la planeta (179), que sonque es màger pel Diable de Tasmania.
Segon los expèrts, lo tigre marsupial es uèi una espècia plan reducha. L’arribada dels europèus al continent australian al sègle XVIIIn entraïnèt una màger concurréncia de cans e gats (menats pels europèus) aital coma una pèrta permanenta d’abitat pr’amor de la desforestacion. Aital, i aviá de tigres marsupials per tota la còsta de Nòva Gallas del Sud e encara en Victòria e Tasmania. Uèi, totun, demòra isolada en cinc airals plan protegits e es considerat espècia menaçada. Lo sieu abitat en aquela luenha epòca arribava fins a Nòva Guinèa. Uèi òm patís e plan pr’amor que poiriá patir lèu l’extincion, mai que mai, de l’espècia meridionala.
Lo tigre marsupial, mai enlà d’aquò, es pas tan rar cossí podèm pensar. Aperten a la familha dels dasyuridae, que compren tanben lo Diable de Tasmania e l’escandit tilacin. Uèi, en Oceania, i a sis espècias de gat marsupial, quatre en Austràlia e doas mai en Nòva Guinèa e illas pròchas.
Se pòt arribar a dire que, se i a mai de 600 mm de pluèja annadièra en una region, serà aisit d’i trobar de tigres marsupials. Malgrat que, dempuèi l’arribada europèa, l’espècia patiguèt un grèu declin de mai del 50% segon la region. E aquò tanben es trist, pr’amor que la majoritat d’individús arriba pas a viure mai de tres ans a la natura.
Los principals predators qu’atacan lo tigre marsupial son los sieus cosins, los diables de Tasmania e tanben los chòts, mai que mai a l’illa de Tasmania. Al continent australian encara pòt patir la caça de cèrtas espècias de piton, malgrat que lor pièger enemic es lo dingo. Malgrat aquò, tres de las espècias que mai l’atacan son los cans e gats domestics e lo rainard (totas espècias envasivas menadas pels euopèus).
Malgrat qu’es conegut qu’es una espècia que senhala amb d’orina lo sieu terrtòri, aquesta es pas tan comuna coma en d’autras espècias. Senhalan, mai que mai, los camins e dalhas. Lo territòri mejan d’un tigre marsupial mascle pòt arribar fins a gaireben 900 ectaras per un mascle mas mens de 200 ectaras per una feme. Lo territòri d’un mascle pòt se mesclar amb lo d’un autre. Aquò se debana mai qu’en çò de las femes, que sonque acceptan la preséncia d’una autra feme pendent la gestacion. Mas se es un mascle, la feme, aprés, la copula, l’atacarà de segur.
Plan celèbre pr’amor qu’es un marsupial plan mai silenciós que d’autras espècias marsupialas, fa gaire los cercaires descobriguèron que las femes lençan una sòrta de crit semblable a un “ch…ch” als joves quand vòlon los trapar. Los joves respondon tanben amb un “ech-echh” per far saber la maire que son ailà. Quora dos mascles se trapan, dubrisson la boca e ensenhan las dents mas jamai cridan. Puèi, se cal luchar, se nhacaràn l’un a l’autre fins a provocar la fugida d’un dels dos tigres marsupials.
Lo tigre marsupial es una espècia que se reprodusís de biais sasonal. En Austràlia lo periòde de zèl se debana als meses de junh e julhèt pels mascles pr’amor que, per las femes, pòt arribar pendent lo mes d’abril. La copula pòt demorar 24 oras. La gestacion durarà entre 20 e 21 jorns e la feme a, de biais normal, entre 4 e 6 pichons que, al moment de la naissença, se n’anaràn sols vèrs la bossa marsupiala de la maire, ont i demoraràn encara set setmanas mai abans de sortir de la meteissa pel primièr còp. Totun, los pichons tigres marsupials encara an de besonh fins a 18 setmanas mai per èsser independents. La maduretat sexuala arriba a l’an de vida.
Una espècia plan menaçada
Segon l’organisme internacional IUCN la populacion de tigres de l’illa de Tasmania es, uèi, vulnerabla e la qu’encara viu a l’estat de Queensland es plan menaçada. Una de las principalas causas d’aquò es l’abitat del tigre marsupial, pr’amor que lo mascle a de besonh de territòris plan grands e doncas l’espècia a una densitat plan bassa. En mai d’aquò, de cans e de gats, de veituras e, sustot, la desforestacion, ajudan brica l’espècia a subrevire. De remembrar que tanben es una espècia que patís plan l’empoisonament.
Benlèu pr’açò las darrièras annadas los aimants dels animals comencèron a far de campanhas publicas per assajar de canviar çò de mens possible lor abitat se es possible e arrestar l’usatge de cèrts tipes de poison (lo 1080) que provòca fòrça damnatge a aquesta polida espècia.
Aquò es un fach que benlèu poiriá capitar pr’amor qu’es estat demostrat que, quora, i a una campanha per balhar una autra vision als umans d’una espècia en un luòc, fin finala, l’espècia arrèsta lo sieu declin e, encara, torna a venir mai abondanta. Çò que demòstra que la planeta blava es un luòc ont totes podèm viure amassa e en patz.
Un article de Christian Andreu*
*Dempuèi uèi trobarètz una pichona biografia dels redactors de Sapiéncia en la seccion Qui sèm.
Fotografi aprincipala: JJ Harrison/CC
