ETH DINOSAURE MÈS GRAN DERA PLANETA
Quan es aimants dera paleontologia pensen en dinosaure mès gran que i auec jamès ena Tèrra venen ath cap nòms com Diplodòcus, Spinosaurus o encara Tirannosaurus. Açò, totun, qu’ei luenh dera realitat pr’amor qu’eth dinosaure mès gran que jamès viuec ena Tèrra siguec Patagotitan mayorum, un sauropòde que viuec ena Patagònia argentina e que siguec er animau mès gran que jamès i auec ena planeta blua.
Atau, Patagotitan mayorum (eth sòn nòm que vò díder literaument Titan dera Patagonia dera familha Mayo) demorèc en continent d’America deth Sud hè aperaquí 101 milions d’anades. Es sues rèstes sigueren trapades ena formacion Cerro Barcina e poirie auer hèt mès de 37 mètres de longor e pesar enquia 77 tònes de pes.
Patagotitan siguec descorbit en 2008 e maugrat açò encara aué ei un dinosaure fòrça desconeishut. Era persona que trapèc es sues rèstes siguec Aurelio Hernandez, en tot trapar un femur de mesures gigantesques. Un còp avisadi es paleontològs, es excauacions d’’aqueth dinosaure e 7 especimèns mès dera madeisha espècia comencèren en 2012. Era dificultat d’arribar ath lòc sense camins provoquèc que non siguesse possible auer toti es uassi en musèu enquiar an 2014.
Un estat de conservacion excepcionau
Es diuèrsi uassi de Patagotitan trapadi en Argentina auien un bon estat de conservacion, çò qu’ei pòc comun. Pr’açò e pes mesures qu’es paleontològs donèren a Patagotitan siguec un des descorbiments mès importants entara paleontologia mondiau deth sègle XXIau.
A mès, diuèrsi femurs de Patagotitan trapadi (eth mès petit hège 230 cm e eth mès gran 240 cm) tanben sigueren trapades diuèrses huelhes fossiles de vegetacion, çò qu’ajudèc a conéisher er ecosistèma on demorèren es dinosauri mès grani dera planeta: en un bòsc prigond damb arbes de mès de 15 mètres de nautor qu’ère on minjauen es Patagotitan ( e que segurament demorauen en grop). Ath costat d’aqueres rèstes tanben sigueren trapades 57 dents de Tyrannotitan chubutensis, un dinosaure carnivòr que segontes es paleontològs aurie minjat era carronha des Patagotitan mòrti.
Un esquelet artificiau de Patagotitan siguec bastit en musèu local de Trelew, en Patagonia, e des de 2016 i a ua auta replica damb 37,2 mètres de longor en Musèu d’istòria Naturau de Naua York. Eth classament de Patagotitan siguec publicat ena pagina online Proceedings of the Royal Society 2.
Es paleontològs trapèren mès de 150 uassi en arroques deth Cretacèu inferior. Patagotitan hège lèu 40 mètres de longor, e solament eth sòn còth 12 mètres e pesaue enquia 12 tones. Se pense que viuec entre ara hè 101 e 95 milions d’anades. Damb eth còth long ère com ua bastissa de 20 plantes e pesaue com 15 elefants africani amassa. Açò hè enquiath moment actuau de Patagotitan eth dinosaure mès gran jamès trapat en tota era planeta, mès encara qu’Argentinosaurus huiculensis , qu’ère enquiath moment eth dinosaure mès gran jamès trapat en mon. Es paleontològs encara estúdien aué perqué creishec tant e quina siguec era causa deth son gigantisme.
Era Redaccion*
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
