Ua còla de cercaires trapèc un arbe fòrça especiau: serie er arbe mès naut de tota era seuva amazonica, maugrat qu’ei en ua region a on i a fòrça arbes gigants damb nautors entre 70 e 80 mètres, çò que harien d’aqueri arbes especimèns des mès nauti dera planeta. Er arbe trapat ei seguraments eth mès naut de tota aquera seuva damb 82 mètres de nautor.
Atau, er arbe siguec descorbit en ua region a on er òme encara non i auie entrat. Er engenhèr forestau Eric Gorgens trapèc un arbe damb 82 mètres de nautor ena seuva der estat brasilièr de Para. Entà arribar enquiar arbe, es cercaires demandèren ajuda as indigènes e solament i podèren arribar damb vaisèth.
Ath torn d’aqueth arbe n’i auie encara d’auti tanben fòrça nauti, d’aperaquí 70 mètres de nautor. Aumens 15 arbes arribauen ad aquera nautor e pòden èster consideradi coma gigants, un hèt jamès trapat abans ena seuva amazonica. “Non i auie nat pròva abans dera sua existéncia d’arbes gigants en aguesta seuva. Auien estat trapadi arbes damb 60 mètres de nautor e pro, çò diguec Gorgens, Mès ara auem trapat especimèns de 82, 74 e 72 mètres. Ei ua naua meravelha dera natura e ua luta entara sciéncia”.
Ua espècia particulara
Es arbes trapadi per Gorgens, dera Universitat de Jequitinhona e Mucuri, son dera espècia Dinizia excelsa e an troncs d’entre dus e tres mètres d’amplor. Es cercaires estudièren es arbes en tot analizar eth sòn materiau genetic mès non podèren trapar un arbe descrit pes indigènes qu’arribarie as 88,5 mètres.
Era expedicion scientifica de Gorgens auec 30 scientifics e eth son camin enquiara aguesta region dera seuva de Paru semblèc mès ua expedicion deth sègle XIXau que non deth sègle XXIau: “Eth camin siguec fòrça dificil pr’amor qu’ei ua region encara aué totauments isolada, çò apondec Gorgens. Non i a ne tribus indigènes”. Siguec atau coma ua còla de 12 indigènes dera comunautat tradicionau de Sao Francisco d’Iratapuru amièc era còla de cercaires pendent 5 jorns a trauèrs der arriu Jari damb vaisèth. Dempús encara calguec caminar pendent dus dies a pè.
Entre es membres dera expedicion i auie, a mès des indigènes, escalaires, cercaires de cinc universitats brasilières, scientifics de diuèrses universitats publiques de recèrca, dus cercaires des universitats angleses de Cambridge e Oxford, dus pompièrs e ua còla dera TV Globo.Era expedicion demorèc pendent dètz dies sense nat comunicacion damb eth mon exterior. Es resultats dera sua recèrca sigueren publicadi ena pagina web Frontiers in Ecology.
Es scientifics volien trapar un arbe qu’aurie 88,5 mètres e que siguec mesurat damb eth lasèr d’un avion. Eth descorbiment, totun, ei fòrça important pr’amor qu’aqueri tipes d’arbe poden chucar tant de carbòni coma 500 arbes normaus. Solament mancarie per saber quina siguec era rason entà créisher tant. Eth recòrd mondiau der arbe mès naut aué l’a un sequoia ròi en Estats Units damb 115,7 mètres e ena seuva tropicau un Shore faguetiana de Malàisia damb 100,8 mètres.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
